WIZERUNKI MARYI W TEKSTACH KULTURY...

Obecnie z moimi humanistami z pierwszej klasy kończmy omawianie średniowiecza.

W nawiązaniu do "Bogurodzicy" i "Lamentu świętokrzyskiego" postanowiłam  przywołać na lekcji jeszcze raz wizerunek Maryi, ale tym razem we współczesnych tekstach kultury.

1. Na początku lekcji przypominamy podstawowe wiadomości na temat wizerunku Matki Bożej z wyżej wymienionych, średniowiecznych utworów.  

2. Czytamy wiersz K.K. Baczyńskiego:

Modlitwa do Bogarodzicy

Któraś wiodła jak bór pomruków
ducha ziemi tej skutego w zbroi szereg,
prowadź nocne drogi jego wnuków,
byśmy milcząc umieli umierać.

Któraś była muzyki deszczem,
a przejrzysta jak świt i płomień,
daj nam usta jak obłoki niebieskie,
które czyste - pod toczącym się gromem.

Która ziemi się uczyłaś przy Bogu,
w której ziemia jak niebo się stała,
daj nam z ognia twego pas i ostrogi,
ale włóż je na człowiecze ciała.

Któraś serce jak morze rozdarła
w synu ziemi i synu nieba,
o, naucz matki nasze,
jak cierpieć trzeba.

Która jesteś jak nad czarnym lasem
blask - pogody słonecznej kościół,
nagnij pochmurną broń naszą,
gdy zaczniemy walczyć miłością.

21.03.1944

3. Następnie interpretujemy wspólnie wiersz, zadajemy pomocnicze pytania: W jaki sposób podmiot liryczny mówi o Maryi? Podajcie jej określenia. Jakie wartości symbolizuje Matka Boża? Jaką rolę przypisuje poeta Matce Bożej? Na co wskazuje tytuł wiersza? Wskażcie kontrasty w utworze i określcie ich funkcje? Co powiecie o sytuacji podmiotu lirycznego? Jaką rolę w życiu podmiotu lirycznego pełni Maryja? Co ma wspólnego "Maryja Baczyńskiego" z tekstem średniowiecznym "Bogurodzicy"?

4. Wyświetlam na ekranie ikonę Matki Bożej Katyńskiej: 

5. Wspólnie z uczniami interpretujemy obraz. Nawiązujemy do historii. Zwracamy uwagę na ciepłe kolory i niebieską szatę Maryi. Odwołujemy się  do symboliki - odcienie czerwieni - cierpienie niezawinione, męczeńska śmierć. Niebieska szata - symbolika świętości, opieki nad każdym człowiekiem. Jakie są relacje Maryi z człowiekiem? Co można powiedzieć o uczuciach Matki Bożej?

6. Na koniec włączam "Czarną Madonnę" w wykonaniu Organka:

7. Uczniowie interpretują słowa piosenki. Co mówi o sobie podmiot liryczny? W jakiej jest sytuacji? Co powiecie o jego uczuciach? Kim jest dla niego Czarna Madonna? O co prosi adresata? Czy ta wizja Czarnej Madonny jest ludzka a może boska? Znajdź argumenty w tekście na potwierdzenie swojej tezy? Czego boi się nadawca tekstu? Jaką rolę pełni tu muzyka?

8. Na koniec lekcji uczniowie wypełniają tabelę porównawczą:

	Maryja w Bogurodzicy	Maryja w Lamencie …	Maryja w poezji Baczyńskiego	Matka Boska Katyńska - ikona	Czarna Madonna w tekście Organka
Sytuacja podmiotu lirycznego / kim jest podmiot?
Uczucia podmiotu lirycznego
Do kogo zwraca się podmiot liryczny?
Cechy Maryi
Przestrzeń / czas/ realia
Środki stylistyczne i ich funkcja (w tekstach literackich)

Gdzieś w wywiadzie z Organkiem przeczytałam, że on nie śpiewa o Maryi- tylko o kobiecie.

Sztukę jednak każdy można odebrać na swój sposób.  Można się kłócić, ale w jakim celu? Każdy ma prawo do swojej interpretacji- i tego też powinniśmy uczyć naszych podopiecznych - wszechstronnego patrzenia na kulturę. Na mnie ta piosenka działa terapeutycznie.

Anna Konarzewska