GOMBROWICZ NA TROPIE FORMY...

Bardzo lubię twórczość Gombrowicza i staram się wciągnąć w świat wykreowany przez autora moją młodzież. Niektórzy po przeczytaniu książki mieli  uczucie niesmaku, zdziwienia, czy zaskoczenia. Jednym podobała się lektura "Ferdydurke", a innym nie. No cóż... życie?

Kiedy już zinterpretujecie rozdział I- przychodzi czas na omówienie funkcjonowania formy w szkole (w życiu). 

Najpierw idę tropem polonistki z bloga "(Nie)przeciętne lekcje": https://nieprzecietnelekcje.blogspot.com/2018/09/upupiam-uczniow.html 

Wchodzę do sali z impetem, żując gumę, siorpiąc gorącą kawę. Witam się z uczniami "upupiając" ich: "Zosiu, Zosieńko, Zosienieczko, Słoneczko, cip, cip, kurka, gę, gę gąska. Dzisiaj poczytam Wam bajeczkę, o tym jak kotek palił fajeczkę...". Czytam wybraną bajkę i rozmawiam z uczniami o jej treści, cały czas upominając ich: "wyprostuj plecy", "wstań, jak mówię do ciebie", "powiedz: aaaaa", itd.

Reakcje uczniów są bezcenne. Miałam niezły ubaw. Jedni dali się wciągnąć w zabawę, inni patrzeli na mnie jak na wariatkę, pozostali kręcili głową. 

Wychodzę z formy i zaczynam prowadzić po swojemu lekcję. Rozmawiamy z uczniami o szkole, uczniach i nauczycielach w "Ferdydurke". Jakie widzą analogie między moim przedstawieniem a szkołą w powieści.  Jak czuli się, kiedy nie byłam sobą? Co chciałam im udowodnić? Co chce nam powiedzieć Gombrowicz? Czy autor ma rację? Czym jest FORMA? W czym wyraża się FORMA SZKOŁY, UCZNIA I BELFRA?

Opisujemy szkołę według książki Gombrowicza. Na warsztat bierzemy szczególnie zachowanie uczniów, nauczycieli oraz lekcję języka polskiego. 

Dlaczego w moim zachowaniu- poprzedzającym lekcję- oraz w zachowaniu nauczycieli i uczniów w "Ferdydurke" rozpoznajemy groteskę? Jaką funkcję pełni groteska w scenie szkolnej- identyfikujemy język, zachowanie nauczyciela i uczniów podczas lekcji, na przerwach?

Dzielimy klasę na grupy. Dwie grupy mają przedstawić za pomocą min, gestów typologię uczniów w szkole (kujon, łobuz, nieśmiały, itp.), a  kolejne grupy przedstawiają typologię nauczycieli (wymagający, dobry, empatyczny, leniwy, służbista, itp.). 

Zespoły przedstawiają swoje miny, reszta próbuje odgadnąć kim są, kogo prezentują. Zadajemy pytania: Jak czuli się w roli, która im nie pasowała? Co czuli, gdy byli sobą? Co to znaczy narzucić komuś gębę? Czym jest GĘBA? 

Włączamy fragment filmu z "Syzyfowych prac", uprzedzając uczniów, że zobaczą lekcję polskiego z czasów zaborów (rusyfikacji). W trakcie projekcji mają zwrócić uwagę na postawę nauczyciela, uczniów, klimat tamtych czasów:

Rozmawiamy z uczniami o przedstawionej sytuacji, w czym przejawia się groteskowość tej sytuacji. Wskazują podobieństwa i różnice, zestawiając tę scenę z Ferdydurke.

Następnie włączamy fragment filmu "Ostatni dzwonek". Analizujemy scenę lekcji polskiego i historii oraz z pokoju nauczycielskiego, porównując z poprzednimi kontekstami. Sekwencja 10.50- 26.22 oraz 41.17- 45.00. 

Kiedy omówimy te sceny, włączamy fragmenty filmu "Stowarzyszenie Umarłych Poetów":

 

 

Omawiamy sceny, dyskutujemy o roli nauczyciela i szkoły. Czym różni się ta scena od poprzednich wizerunków szkoły i nauczyciela?

Następnie czytamy fragment z książki Kariny Bonowicz "Pierwsze koty robaczywki" z 2008 roku:

Rozmawiamy o fragmencie. Czy szkoła jest miejscem, gdzie wszyscy uprawiamy teatr? Co jest naturalne, a co stereotypowe? Czy wyjście z formy spowoduje brak autentyczności? Jak widzimy szkołę dzisiaj? Czy Gombrowicz ma rację? 

Podsumowujemy lekcję interpretacją poniższego plakatu:

Anna Konarzewska