MŁODZI W CYBERPRZESTRZENI...
Współczesny świat cyfrowy oferuje młodzieży ogromne
możliwości, ale jednocześnie stawia przed nimi liczne wyzwania. W obliczu
rosnącej roli technologii w życiu codziennym, edukacja medialna staje się
kluczowym elementem przygotowania młodych ludzi do odpowiedzialnego korzystania
z mediów cyfrowych. Jednak równie istotne jest zaangażowanie rodziców w ten
proces, aby wspólnie z młodzieżą budować zdrowe nawyki i kompetencje cyfrowe.
Edukacja medialna ma kluczowe znaczenie dla
przygotowania młodzieży do świadomego korzystania z technologii. Jej cele to:
·
Rozwijanie
krytycznego myślenia wobec treści medialnych.
·
Nauka zasad
bezpieczeństwa w sieci, takich jak ochrona danych osobowych czy unikanie
cyberprzemocy.
·
Kształtowanie
umiejętności zarządzania czasem spędzanym online oraz równowagi między życiem
cyfrowym a rzeczywistym.
Rodzice
odgrywają kluczową rolę w kształtowaniu zdrowych nawyków korzystania z mediów
przez dzieci. Niestety, wielu z nich czuje się niepewnie wobec nowych
technologii lub brakuje im odpowiedniej wiedzy, dlatego tak bardzo
potrzebna jest edukacja dorosłych, aby po pierwsze zrozumieć zagrożenia
związane z mediami cyfrowymi a po drugie nauczyć się wspierać dzieci i młodzież
w bezpiecznym korzystaniu z internetu.
Świat cyfrowy
jest nieodłącznym elementem życia współczesnej młodzieży. Aby mogli oni czerpać
korzyści z technologii przy jednoczesnym minimalizowaniu zagrożeń, konieczna
jest kompleksowa edukacja medialna obejmująca zarówno uczniów, jak i ich
rodziców. Tylko wspólne działania szkoły i rodziny pozwolą młodym ludziom
rozwijać się w sposób odpowiedzialny i świadomy w erze cyfrowej.
Badania
potwierdzają, że edukacja medialna jest niezbędna, aby młodzież mogła świadomie
i bezpiecznie korzystać z mediów cyfrowych.
Oto wnioski z
niektórych badań:
1. Raport organizacji Internet Matters wskazuje, że ponad
dwie trzecie dzieci doświadcza krzywdy online, a dzieci ze specjalnymi
potrzebami edukacyjnymi są szczególnie narażone. Jednocześnie 77% dzieci i 72%
rodziców uważa, że nauka bezpiecznego korzystania z internetu oraz
rozpoznawania wiarygodnych informacji jest równie ważna jak tradycyjne
przedmioty szkolne, takie jak matematyka czy angielski.
https://www.internetmatters.org/pl/hub/research/media-literacy-report-2024/
2. Badania przeprowadzone w Katarze wykazały, że 85%
nauczycieli uważa edukację medialną za kluczową w kształtowaniu osobowości
uczniów. Edukacja medialna wspiera rozwój wartości społecznych, takich jak
lojalność i poczucie przynależności, oraz pomaga uczniom radzić sobie z
problemami społecznymi.
https://www.ijrsp.com/pdf/issue-17/4.pdf
3. Badania pilotażowe dotyczące edukacji medialnej wśród
nastolatek wykazały znaczący wzrost wiedzy oraz zmiany w podejściu do treści
medialnych po przeprowadzeniu programów edukacyjnych. Uczestnicy byli bardziej
krytyczni wobec mediów i lepiej przygotowani do reagowania na szkodliwe treści.
https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC4291508/
4. Raport Fundacji Zaprojektowane do Działania wskazuje,
że kompetencje młodzieży w zakresie krytycznego myślenia są na niskim poziomie.
Uczniowie często korzystają z internetu głównie dla rozrywki, mając trudności z
odnalezieniem wartościowych treści edukacyjnych. Nauczyciele podkreślają
potrzebę regularnych zajęć z edukacji medialnej.
https://publicystyka.ngo.pl/edukacja-medialna-to-przyda-sie-w-zyciu
5. Badania przeprowadzone przez World Economic Forum
wskazują, że krytyczne myślenie chroni dzieci przed wieloma zagrożeniami w
internecie, takimi jak inżynieria społeczna, dezinformacja czy ryzyko kontaktu
z nieodpowiednimi treściami. Umiejętność oceny wiarygodności źródeł i
rozpoznawania manipulacji jest kluczowa w dynamicznie zmieniającym się
środowisku cyfrowym.
https://www.weforum.org/stories/2022/03/why-critical-thinking-is-critical-in-keeping-children-safe-online/
6. Raport SWGfL podkreśla, że 40% dorosłych nie posiada
umiejętności krytycznej oceny treści online, co wskazuje na pilną potrzebę
kształcenia tych kompetencji u młodzieży. Projekt ProjectEVOLVE dostarcza
nauczycielom narzędzi do rozwijania krytycznego myślenia u dzieci, takich jak
analiza wiarygodności źródeł czy rozpoznawanie fałszywych tożsamości online.
https://swgfl.org.uk/topics/back-to-school/navigating-online-spaces-safely-with-critical-thinking/
7. Edukacja dotycząca bezpieczeństwa online pomaga
młodzieży radzić sobie z presją mediów społecznościowych oraz wpływem
fałszywych treści na ich samoocenę i zdrowie psychiczne. Inicjatywy takie jak
Safer Internet Day promują krytyczne podejście do obrazów i treści w
internecie, ucząc młodzież rozpoznawania manipulacji wizualnych i dezinformacji.
https://saferinternet.org.uk/blog/exploring-critical-thinking-online
8. Szkoły odgrywają kluczową rolę w edukacji dotyczącej
bezpieczeństwa online, ale równie ważne jest zaangażowanie rodziców. Warsztaty
dla rodziców organizowane przez szkoły pomagają im lepiej rozumieć zagrożenia
cyfrowe i wspierać dzieci w odpowiedzialnym korzystaniu z internetu.
https://www.learning.com/blog/role-of-schools-online-safety/
Podsumowując, wyniki badań
jednoznacznie wskazują na konieczność wprowadzenia systematycznej edukacji
medialnej w szkołach. Jest ona nie tylko narzędziem ochrony przed zagrożeniami
online, ale także kluczowym elementem kształtowania świadomych obywateli zdolnych
do krytycznego odbioru informacji i odpowiedzialnego uczestnictwa w
społeczeństwie cyfrowym.
Wielu
nauczycieli nie czuje się odpowiednio przygotowanymi do prowadzenia zajęć z
zakresu edukacji medialnej. Wynika to z niedostatecznego wsparcia szkoleniowego
oraz braku zasobów dydaktycznych. Sukces takich zajęć często zależy od
osobistego zaangażowania nauczycieli, dlatego też stworzyłam dla szkół i
rodziców ebooka, który dosłownie prowadzi za rękę. W każdym scenariuszu podane
są podpowiedzi, na co należy zwrócić uwagę, wskazówki do pracy podczas lekcji.
"Młodzi w cyberprzestrzeni. Lekcje wychowawcze o cyfrowym życiu"
to publikacja, która powstała z myślą o
nauczycielach, wychowawcach i rodzicach, którzy pragną pomóc dzieciom i
młodzieży świadomie kształtować swoją obecność w przestrzeni cyfrowej. Jej
celem jest wspieranie edukacji w zakresie odpowiedzialnego i bezpiecznego
korzystania z internetu, a także rozwijanie krytycznego myślenia i
umiejętności budowania zdrowych relacji w sieci.
W tej e-książce znajdziesz scenariusze lekcji
wychowawczych, które poruszają kluczowe tematy związane z cyfrową
rzeczywistością:
- Ślad cyfrowy: Jak
nasze działania online wpływają na przyszłość i jak możemy zarządzać swoim
cyfrowym wizerunkiem?
- Wizerunek online: Dlaczego
warto zadbać o swoją reputację w internecie?
- Bezpieczeństwo w sieci: Jak
chronić się przed zagrożeniami i unikać cyberprzemocy?
- Prawo do prywatności dziecka: Jak
zachować równowagę między dzieleniem się w sieci a ochroną prywatności?
- Relacje rówieśnicze w internecie: Jak
budować empatię i szacunek w cyfrowej komunikacji?
- Higiena cyfrowa: Jak dbać
o równowagę między czasem online a offline?
- Sztuczna inteligencja: Jakie
możliwości i wyzwania wiążą się z SI?
Scenariusze zostały opracowane dla dzieci powyżej
13.roku życia (szkoła podstawowa) oraz dla młodzieży ze szkół
ponadpodstawowych.
Dla zaangażowanych wychowawców i nauczycieli
przygotowałam także scenariusze spotkań edukacyjnych z rodzicami, które
pozwolą omówić takie tematy jak:
- Jak dbać o wizerunek dziecka w sieci?
- Prawo do prywatności dziecka w internecie.
- Problematyka sextingu.
Każdy scenariusz został opracowany tak, by
inspirować, wspierać dialog i dostosowywać się do potrzeb współczesnej szkoły
oraz społeczności. To 100 stron propozycji i wielu inspiracji.
Link do zamówienia: Młodzi w cyberprzestrzeni. Lekcje wychowawcze o cyfrowym życiu
E-book jest zapowiedzią mojej trzeciej i ostatniej książce dedykowanej wychowawcom szkolnym.
Z wyrazami szacunku, Anna Konarzewska
