JAK ROZMAWIAĆ Z UCZNIAMI O FILOZOFII?

Są lekcje języka polskiego, które wymagają od nauczyciela szczególnej wyobraźni, aby pobudzić do działania swoich uczniów. Tematem, który kwalifikuje się tutaj jest filozofia, a właściwie jej podstawy. Zaczynam omawianie antyku od mitologii, dopiero potem przechodzę do ram czasowych, światopoglądu, kultury i filozofii. No właśnie... filozofii. Jak o niej ciekawie mówić? Jak zainteresować młodzież? Pomysł ten zrodził się w sposób spontaniczny. Zapraszam!

1. Na jednej z lekcji prezentujemy uczniom czołowych filozofów antyku i nurty filozoficzne (arche- Heraklit z Efezu, materializm- Demokryt z Abdery, idealizm- Platon, arystotelicy, sofiści, Sokrates, cynicy- Diogenes z Synopy, epikureizm, stoicyzm oraz sceptycyzm).

2. Następnie wybierają jedną kartę Dixit, która kojarzy im się z wybraną filozofią antyczną. Uzasadniają swój wybór na forum klasy.

3. Potem wyjmuję z torebki owinięty w chusteczkę kamień- a dokładnie fluoryt. Tak to wygląda:

Pytam uczniów: Co trzymam w dłoni? Jak myślicie, co to jest?
Uczniowie zaciekawieni rzucają różne odpowiedzi: "po prostu chusteczka, nic nie ma w środku, w środku jest coś delikatnego, w środku jest jajko... "
Kiedy padnie kilka odpowiedzi, a pomysły im się wyczerpią, podaję moje "zawiniątko" uczennicy, która ma za zadanie podpowiedzieć swojej klasie, co poczuła.
Padnie zapewne słowo: "kamień".

Tu zwracamy uwagę na to, że każdy człowiek inaczej postrzega rzeczywistość, każdy ma inną wyobraźnię,  że oprócz zmysłów do badania rzeczywistości używamy rozumu, doświadczeń. Za pomocą tego ćwiczenia określamy filozofię Arystotelesa- poznajemy świat najpierw za pomocą zmysłów, a dopiero potem rozumu.

4. Potem odpakowuję kamień i konkretnie go nazywam. Mówię, że to fluoryt. Uczniowie mogą opowiedzieć o zastosowaniu i właściwościach tego minerału- kruchy, ma różne barwy, fluorescencja, pasta do zębów, fluorowanie wody. Możemy wspomnieć, że nazywany jest kamieniem geniuszy- rozbudza intuicję i przeczucia, pomaga wejrzeć w siebie.

Pytamy się uczniów jak przełożyć istnienie tego kamienia na ludzką egzystencję? (mogą paść odpowiedzi: życie ludzkie jest też kruche, delikatne, kolory minerału świadczą o różnorodności ludzi- każdy ma jakiś dar, talent, walor, człowiek też jest wartościowy, piękny i dobry- kalokagatia, nawiązanie do filozofii Arystotelesa, itp.)

5. Następnie wyświetlam uczniom zdjęcie:

 Rozmawiamy o tym, co widzimy na pierwszym planie: strome zbocze, uśmiechniętą rowerzystkę, ludzi siedzących bądź stojących nad przepaścią- jakby fragmentem jakiejś budowli, a drugi plan jest jakby z innego wymiaru, przedstawia ludzi, którzy stoją nienaturalnie, łamią prawa fizyki.
Potem zdjęcie odwracamy i rozmawiamy o mylnym pierwszym wrażeniu, o perspektywie, punkcie widzenia rzeczywistości i sposobie odbioru sytuacji, wydarzeń w naszym życiu:

Nawiązujemy tutaj do stoicyzmu- na każdą sytuację należy umieć patrzeć z dwóch różnych perspektyw. Jeżeli spotka nas nieszczęście, to starajmy znaleźć korzyści z danej sytuacji lub wartościowe wnioski.

6. Następnie słuchamy piosenki Szymona Wydry "Teraz wiem" i odnajdujemy w tekście filozofię:

 7. Na koniec lekcji uczniowie wyszukują cytaty filozofów antycznych, które odzwierciedlają ich filozofię życiową. Uzasadniają wybór.

Anna Konarzewska