JĘZYK KASZUBSKI NA LEKCJACH JĘZYKA POLSKIEGO...
Język kaszubski wraca do szkół, co bardzo mnie cieszy. Pochodzę z serca Kaszub i folklor regionalny ma dla mnie ogromne znaczenie. Poza tym już pisałam Wam, że przez pięknych 7 lat byłam członkiem zespołu "Kaszubskie Nuty", z czego jestem bardzo dumna. Mało tego- byłam w grupie, która zakładała ten zespół. Swoją miłością do Kaszub od wielu lat staram się zarażać młodzież i wychowanków.
Przygotowałam dla Was lekcję w formie nauki języka kaszubskiego. Może skorzystacie z niej po omówieniu gwar i dialektów w Polsce.
1. Na początku pokazujemy młodzieży mapę Polski z podziałem na dialekty.
Zwracamy uwagę na różnorodność dialektów oraz, że dialekt kaszubski jest opisywany jako odrębny język.
2. Przypominamy pojęcia:
a) polszczyzna ogólna- standardowa wersja języka polskiego, używana przez większość i rozumiana przez wszystkich Polaków.
b) gwara - język mieszkańców jednej lub kilku sąsiadujących ze sobą wsi.
c) dialekt - wiele gwar, którymi mówi się w danym regionie Polski. Jest to pojęcie szersze niż gwara.
3. Pytamy się uczniów z czym kojarzą im się Kaszuby? Może znają jakieś zwroty w języku kaszubskim? A może znają jakiś utwór kaszubski? Jeśli nie, możemy włączyć uczniom nagranie popularnego abecadła kaszubskiego, czyli "Kaszubskie Nuty". Obrazki pomogą im przyswoić, o czym jest tekst. Mogą spróbować swoich sił w śpiewie. Możemy powiedzieć też historię tego tekstu- Kaszubi wymyślili ten alfabet w formie pisma obrazkowego, aby w taki sposób zachować tożsamość i język, kiedy Polska była pod zaborami.
Nauczyciel wskaźnikiem naprowadza wzrok uczniów na odpowiednie elementy abecadła.
4. Włączamy spot promujący film "Kamerdyner":
5. Pytamy uczniów o wrażenia. Czy zgadzają się z aktorem, że każdy może nauczyć się tego języka? Jakie trudności mogą wystąpić w nauce?
6. Zwracamy uwagę, że dla Kaszub charakterystyczne są przede wszystkim dwa procesy: kaszubienie oraz swoista wymowa zmiękczonych głosek k', g'. Kaszubienie polega na twardej wymowie głosek miękkich, np. dzień wym. dzen, dziecko wym. dzecko. W języku kaszubskich głoski k', g' są wymawiane jako "ci", "dzi", np. kij- cij, długi- dłudzi, sanki- sanci, skrzypki- skrzypci. W niektórych formach "i", "y" są wymawiane jako "szwa"- artykułowana podobnie do polskiego "e", tylko krócej, np. ryba wym. reba.
Akcent w języku kaszubskim jest inicjalny, pada na pierwszą sylabę (w języku polskim z kolei przeważnie pada na drugą od końca), np. godzena (godzina).
7. Włączamy uczniom "Shreka" po kaszubsku. Dubbing przygotowała młodzież ze szkoły w Przodkowie. Podczas projekcji mają spróbować rozszyfrować o czym jest ten fragment i czego się dowiedzieli. Co im pomogło w zrozumieniu "Shreka" po kaszubsku?
8. Jeśli młodzież czegoś nie zrozumiała, wracamy do danego fragmentu i staramy się im wyjaśnić znaczenie niektórych słów, wyrażeń. (Nie mam z tym problemu, bo znam kaszubski. Natomiast polecam Wam wersję oryginalną tego fragmentu i problem z głowy.)
9. Na koniec dajemy im skserowane podstawowe zwroty ze "Słowniczka polsko-kaszubskiego" (aut. Roman Drzeżdżon i Grzegorz Schramke). Uczniowie wybierają jeden i starają się wymówić na forum. Nauczyciel udziela wskazówek.
10. Zadajemy uczniom pytania, wywołując burzę mózgów: Czy warto dbać o bogactwa regionalne, kulturę, folklor, język? Dlaczego? Jakie mogą być przyczyny zaniku gwar i dialektów we współczesnej polszczyźnie- dlaczego ludzie przestają ich używać?
Anna Konarzewska
Język kaszubski bardzo mi się podoba. Sama chętnie zaczęłam się go uczyć :) Super, że wraca do szkół.
OdpowiedzUsuń