DOPALACZE SĄ WŚRÓD NAS...

O zagrożeniu jakim są dopalacze, mówi się w Polsce nie od dziś. Jednak od jakiegoś czasu nasilają się w mediach informacje, dotyczące tych środków oraz ich kolejnych ofiar. Uważam, że zadaniem profilaktyki nie powinno być straszenie, bo nie tędy droga, tylko edukowanie i uczenie asertywności. Przygotowałam dla Was scenariusz lekcji wychowawczej, w której kładę nacisk na wiedzę oraz asertywność.  To propozycja, której realizacja wymaga cyklu trzech jednostek lekcyjnych. Scenariuszy o narkotykach w internecie jest sporo, natomiast o tzw. dopalaczach znalazłam niewiele. 

1. Na początku lekcji informujemy uczniów o czym będziemy rozmawiać. Pytamy się: co to uzależnienie? Pokazujemy młodzieży  tajemnicze pudełko. W środku zostały ukryte przedmioty: jabłko, telefon, tabletki, bon na zakupy, zapałki, pocztówka z morzem, zdjęcie rodzinne, fragment gazety, długopis, widokówka z mostem, klucze, świeczka, ususzony kwiat, rysunek modliszki, zdjęcie z parku rozrywki.

Uczniowie podchodzą i oglądają przedmioty, zastanawiają się, które z nich kojarzą się z uzależnieniem. Uzasadniają swoje wybory.  

2. Wspominamy uczniom o nasilającej się w mediach fali dopalaczy. Wspólnie zastanawiają się nad sensem ukazywania takich informacji w mediach. Pewnie padną takie odpowiedzi: przestroga, straszenie, informacja, wiedza, itp.

3. Następnie pytamy się uczniów, co wiedzą na temat dopalaczy, po czym włączamy film przygotowany przez Krajowe Biuro ds. Przeciwdziałania Narkomanii:

4. Rozmawiamy o tym, co usłyszeliśmy w filmie.

5. Dzielimy klasę na grupy. Każdy zespół otrzymuje inne zadanie oraz HEKSY, na których będą zapisywać swoje odpowiedzi. 

I grupa - wypisuje przyczyny sięgania po dopalacze,
II grupa - zajmuje się efektami zażywania dopalaczy (tymi krótkotrwałymi),
III grupa - wypisuje skutki, konsekwencje zażywania dopalaczy.

Kiedy grupy wykonają swoje zadania, spotykają się na środku sali i układają z zapisanych przez siebie heksów- plaster miodu- dopasowując odpowiednio do siebie elementy w taki sposób, aby obrazowo przedstawiał on działanie dopalaczy. 

6. Na podsumowanie tej fazy lekcji włączamy film animowany Nuggets. Na pewno znacie.

7. Po projekcji rozmawiamy o tym, jak uzależnienie zmienia człowieka. W jaki sposób film przedstawia mechanizm uzależnienia?  Co symbolizuje tu uzależnienie? Jaką funkcję pełnią tu kolory? Jak zachowuje się osoba uzależniona?

8. W dalszej części cyklu lekcji- dzielimy klasę na grupy.

I grupa - wypisuje czynniki, które chronią młodego człowieka przed dopalaczami;
II grupa - wymienia sytuacje ryzykowne;
III grupa - zastanawia się nad tym, co należy robić, aby poczuć się dobrze bez dopalaczy i innych używek;
IV grupa - wypisuje argumenty przeciw zażywaniu dopalaczy. 

Wszystkie zadania omawiamy na forum, dyskutując z uczniami, dopowiadając swoje kwestie. 

9. Przechodzimy tutaj do nauki asertywności. Pytamy się uczniów: co to asertywność? Tłumaczymy, że każdy ma prawo odmówić, kiedy ktoś im proponuje dopalacze; mają prawo mieć własne zdanie; nikt nie może ich do niczego zmusić; zawsze mogą poprosić osobę dorosłą o pomoc.

10. Toczymy dyskusję na temat: Jak odmawiać? Po debacie tworzymy wspólnie kilka zasad: po prostu powiedz 'nie', odejdź, zignoruj, podaj powód, nie tłumacz się, zmień temat, zażartuj, oburz się, ale nie obrażaj nikogo, powiedz komplement, zaproponuj inny sposób spędzenia wolnego czasu.

11. Następnie wykładamy na stół kolorowy słoik z napisem: "Bank asertywności". Każdy na kartce notuje swój pomysł na odmowę kupna lub zażycia środków odurzających i wkłada go do słoiczka. Np. "Nie, bo to mi się po prostu nie podoba", "Nie, bo wolę robić co innego", "Nie, bo nie mam ochoty", "Nie, bo mam inne plany", "Nie kupuję i nie zażywam- po prostu nie", itp.

Kiedy słoik się zapełni, odczytujemy pomysły uczniów na asertywne zachowanie. Stawiamy go w widocznym miejscu dla każdego wychowanka tak, aby mógł sięgnąć do niego wtedy, kiedy będzie tego potrzebował. 

12. Etap nauki asertywności zamykamy rundą niedokończonych wypowiedzi: "Dowiedziałem się, że...", "Wiem już...", "Teraz...", itd.

13. Na następnej lekcji wracamy do asertywności w ramach przypomnienia i działań profilaktycznych. Umiejętność ta jest bardzo ważna. Dzielimy klasę na grupy. Każdy zespół ma inną sytuację do przeanalizowania i rozwiązania. Swoje działania uczniowie przedstawiają na forum. Może to być też forma dramy.

I grupa - Jesteś na imprezie, ktoś ze znajomych namawia cię, abyś spróbował dopalaczy.  Nie chce odpuścić. Co robisz? Jak się zachowasz? O czym pomyślisz?

II grupa - Masz problemy z nauką. Nie śpisz z powodu matematyki. Pod szkołą ktoś próbuje sprzedać ci dopalacze, oferując pomoc. Co zrobisz? Jak się zachowasz? O czym pomyślisz?

III grupa - Twoja przyjaciółka proponuje ci dopalacze. Bardzo ją cenisz i nie chcesz jej stracić ani zawieść. Co zrobisz? Jak się zachowasz? O czym pomyślisz?

IV grupa- Jesteś na 18-stce koleżanki, w nowym towarzystwie. Jej znajomi proponują ci dopalacze, a ty chcesz im zaimponować. Co robisz? Jak się zachowasz? O czym pomyślisz?

Rozwiązywanie takich zadań w grupie gwarantuje wzajemne wsparcie, dzielenie się pomysłami i asertywnością. Młodzi ludzie uczą się w ten sposób sami od siebie. 

14. Po omówieniu powyższego ćwiczenia siadamy w kole, podkowie. Omawiamy z uczniami czynniki chroniące przed dopalaczami i innymi używkami: dobre relacje z rodzicami, więź ze szkołą, zainteresowanie nauką i pasją, przestrzeganie prawa, obowiązków, wsparcie ze strony kolegów, pozytywny klimat szkoły, grupa rówieśnicza i przynależność do niej, wiedza o zażywaniu środków psychoaktywnych, posiadanie planów na przyszłość, umiejętność komunikacji i porozumiewania się z innymi ludźmi, asertywność.

Nauczyciel informuje uczniów o tym, gdzie szukać pomocy w trudnych sytuacjach: psycholog, pedagog szkolny, zaufany nauczyciel, wychowawca, rodzic, rodzeństwo, Poradnia psychologiczno-Pedagogiczna, Telefon Zaufania dla młodzieży i dzieci- 116 111, Telefon  Zaufania Rzecznika Praw Dziecka - 800 12 12 12, Ogólnopolski Telefon Zaufania- Narkotyki- 801 199 990, numer alarmowy 112, Antynarkotykowa Poradnia Internetowa- www.narkomania.org.pl, strona poświęcona dopalaczom - www.dopalaczeinfo.pl

15. Na koniec prowokujemy uczniów do dyskusji, czytając im po kolei zdania:
* Skład dopalaczy jest bezpieczny i powszechnie znany. Wiesz, co bierzesz!
* Kupując z pewnego źródła, jesteś bezpieczny! Nic się nie zadzieje!
* Dopalacze nie uzależniają!
* Każdy powinien kiedyś spróbować środków psychoaktywnych! 

16. Dzielimy klasę na grupy. Każdy zespół ma wykonać antyreklamę dopalaczy. Może to być plakat, rysunek, wierszyk. Prezentacja pomysłów na forum. Wieszamy na szkolnej gazetce!

16. Podsumowując lekcję pytamy się uczniów, jakie inne nazwy daliby dopalaczom? 

Anna Konarzewska