Z TOLERANCJĄ NAM DO TWARZY...

WYNIKI KONKURSU

We wrześniu wspólnie z blogerką, Magdaleną Budą, autorką Frau Budy, otworzyłyśmy Ogólnopolski Konkurs dla Nauczycieli pod hasłem "Z tolerancją nam do twarzy". Konkurs polegał na stworzeniu autorskiego pomysłu na zajęcia wychowawcze o tematyce szeroko pojętej tolerancji. Przygotowaną przez siebie lekcję należało przeprowadzić w swojej szkole, aby efekty pracy przedstawić w sprawozdaniu.

Dziękujemy za wszystkie przesłane scenariusze i pomysły na lekcje. Wybór nie był prosty. Mamy wspaniałych nauczycieli w Polsce. Postanowiłyśmy wyróżnić dwa konspekty. Uwaga, uwaga... To zwycięzcy:  

* Marika Szmaj ze Szkoły Podstawowej w Masanowie 

oraz

* Krzysztof Grala z IV LO im. Marii Skłodowskiej- Curie w Chorzowie.

Jeszcze raz serdecznie gratulujemy wszystkim nauczycielom odwagi i kreatywności.

Główną nagrodą jest publikacja wyróżnionych pomysłów na blogach "Być nauczycielem" oraz "Frau Buda". Nagrody książkowe wyślemy pocztą.

Dziś zaprezentujemy konspekt pani Mariki, a za tydzień zamieścimy na blogach scenariusz pana Krzysztofa. 

Anna Konarzewska

Magdalena Buda

  Temat: Z tolerancją nam do twarzy...

1.      Cele ogólne:

- uwrażliwienie na problem tolerancji,

- wyrabianie poczucia empatii,

- zrozumienie, że niepełnosprawność nie jest ograniczeniem, tylko przeszkodą w dążeniu do celu i realizacji marzeń,

- wczucie się w sytuację osób niepełnosprawnych.

2.      Cele szczegółowe:

- wie, czym jest tolerancja,

- potrafi rozróżnić zachowania społecznie akceptowalne oraz te, których akceptować nie należy,

- rozumie potrzeby osób niepełnosprawnych,

- wie, że osoby niepełnosprawną, mogą spełniać się tak samo jak osoby zdrowe,

- potrafi okazać empatię.

3.      Metody pracy:

- burza mózgów,

- pokazowa,

- praktycznego działania.

4.      Formy pracy

- indywidualna,

- grupowa.

5.      Środki dydaktyczne:

- zdjęcia i krótkie opisy sławnych osób niepełnosprawnych wraz z opisami ( Lionel Messi – autyzm – piłkarz, Oscar Pistorius – biegacz bez nóg, Jan Mela – stracił lewe podudzie i prawe przedramię – podróżnik, Amy Purdy – nie ma nóg – jeździ na snowboardzie, brała udział w „Tańcu z gwiazdami, Winnie Harlow – modelka – choruje na bielactwo, Stephen Hawking – geniusz nauki – całkowicie sparaliżowany, Ludwig van Bethowen – kompozytor – nie słyszał).

- fragment filmiku z eksperymentem Clarka - https://www.youtube.com/watch?v=tkpUyB2xgTM,

- krzesło,

- kartki papieru,

- ołówki.

- Test: Czy jestem osobą tolerancyjną.

a.      Małżeństwa powinny dobierać się według zasady podobieństwa, rasy, wyznania, lub warstwy społecznej.

b.      Niskie czoło świadczy o miernej inteligencji.

c.       W ramach jednego państwa powinni żyć ludzie jednej narodowości.

d.      Za zabójstwo należy karać śmiercią.

e.      Blondynki są delikatniejsze od brunetek.

f.        Kobiety są mniej inteligentne niż mężczyźni.

g.      Chłopi są uparci.

h.      Wszyscy Cyganie kradną.

i.        Rosjanie to jedna wielka mafia.

j.        Szkoci są skąpi.

k.       Francuzi to lekkoduchy.

l.        Włosi lubią śpiewać i tańczyć.

1.      Przebieg zajęć:

Powitanie. Wprowadzenie do tematu. Nauczyciel pyta uczniów, czy są tolerancyjni. Czym jest tolerancja? Jakie zachowania i postaw są akceptowalne. Przykład:, co zrobić w sytuacji, gdy pijany kierowca chce jechać samochodem, co w sytuacji, gdy, ktoś nie chce śpiewać kolęd z powodu innego wyznania, itp. Dyskusja, czy takie zachowania należy akceptować, co robić w w/w sytuacjach.

Nauczyciel podaje kilka przykładów -  stereotypów, np. Cyganie kradną. Uczniowie sami dochodzą do tego, że zdania wypowiedziane przez nauczyciela są stereotypami. Prezentacja filmiku z eksperymentem Clarka, omówienie. 

Nauczyciel prezentuje uczniom pustą białą kartkę, uczniowie mają sobie wyobrazić, że jest to nowy uczeń. Sami wymyślają dla niego imię oraz rodzaj niepełnosprawności. Tworzą historyjkę, w której uczeń nie jest akceptowany przez klasę, wymieniają negatywne komentarze pod jego adresem. Przy każdym negatywnym zdaniu, nauczyciel coraz bardziej zgniata kartkę. W końcowej części historii uczeń znajduje przyjaciela i znów jest szczęśliwy. Nauczyciel rozwija kartkę. Zadaję pytanie- czy po całej historii uczeń (kartka) jest taki sam? Wyciągnięcie wniosków, że każde negatywne zdarzenie, przejaw braku tolerancji, nawet pomimo szczęśliwego zakończenia zostawia ślad na zawsze.

Każdy uczeń dostaje zdjęcie i krótką notkę z życiorysu sławnej osoby niepełnosprawnej, po zapoznaniu się z materiałem, prezentuje grupie swoje zdjęcie i opis. Dyskusja na temat, tego, że żaden rodzaj niepełnosprawności nie wyklucza realizacji swoich marzeń.

Nauczyciel stawia na środku sali krzesło, uczniowie kolejno podchodzą do krzesła, siadają przed nim i próbują na nie usiąść bez użycia siły nóg. Omówienie odczuć uczniów.

Uczniowie dostają kartki i ołówki ich zadaniem jest narysować rysunek bez użycia rąk, po skończonej pracy uczniowie prezentują grupie swoje rysunki i mówią, co miały przedstawiać. 

Przeprowadzenie testu na tolerancji, krótkie omówienie, wybranych pytań. (test zamieszczono wyżej - w pozycji: środki dydaktyczne).

Nauczyciel rysuje koło na tablicy we wnętrz wpisuje „dobra klasa”, uczniowie wymieniają wartości, jakie chcieliby, aby były w ich klasie. Nauczyciel hasała uczniów zapisuje w postaci promieni wokół koła. Nauczyciel zwraca uwagę, aby tymi zasadami kierowali się w klasie, ale także w kontaktach z innym osobami.

Na zakończenie każdy uczeń pisze list do kolegi, który spotyka się w szkole z szykanami i brakiem tolerancji.

Po zebraniu prac nauczyciel dziękuje uczniom za zajęcia i krótko podsumowuje omawiany temat.

autorka: Marika Szmaj

MOTYW THEATRUM MUNDI

NA PODSTAWIE FRASZEK JANA KOCHANOWSKIEGO

Muszę Wam się przyznać, że jest to mój ulubiony topos. Uwielbiam teatr, ale poszukiwanie nawiązań w sztuce do tego motywu, daje mi mnóstwo radości. Tak naprawdę to temat rzeka, ale pozwólcie, że skupię się na fraszkach Jana z Czarnolasu oraz kilku współczesnych kontekstach. Przygotowałam lekcję, której realizacja zajmie 2-3 godziny - w zależności od grupy. Możecie ją wykorzystać w klasie pierwszej podczas omawiania renesansu lub jako powtórkę przed maturą. Przecież fraszki Kochanowskiego są tekstami obowiązkowymi.

1. Na początku lekcji zapisujemy na tablicy hasło: THEATRUM MUNDI. Wyjaśniamy znaczenie tego toposu w kulturze. Uczniowie dostają karty Dixit. Wybierają jedną, która według nich nawiązuje do tego motywu. Uzasadniają swój wybór. 

2. Wyjaśniamy pojęcie fraszki.

2. Następnie czytamy fraszkę Jana Kochanowskiego "Człowiek boże igrzysko":  

Nie rzekł jako żyw żaden więtszej prawdy z wieka,
Jako kto nazwał bożym igrzyskiem człowieka.
Bo co kiedy tak mądrze człowiek począł sobie,
Żeby się Bóg nie musiał jego śmiać osobie?
On, Boga nie widziawszy, taką dumę w głowie
Uprządł sobie, że Bogu podobnym się zowie.
On miłością samego siebie zaślepiony,
Rozumie, że dla niego świat jest postawiony;
On pierwej był, niżli był; on, chocia nie będzie,
Przedsię będzie; próżno to, błaznów pełno wszędzie.

3. Interpretujemy fraszkę, zadajemy pomocnicze pytania: Jak została przedstawiona ludzka natura w utworze? Kim jest człowiek w oczach Boga? Co myśli człowiek o sobie i o świecie? Jak rozumiecie ostanie wersy fraszki? Jak realizowany jest tutaj motyw świata teatru? Czy puenta podmiotu lirycznego zaskakuje czytelnika?
Sformułujcie tytuł w taki sposób, aby miał współczesną formę językową. Charakterystyka człowieka na podstawie fraszki.

4. Następnie czytamy i omawiamy fraszkę "O żywocie ludzkim":

Fraszki to wszytko, cokolwiek myślemy,
Fraszki to wszytko, cokolwiek czyniemy;
Nie masz na świecie żadnej pewnej rzeczy,
Próżno tu człowiek ma co mieć na pieczy.
Zacność, uroda, moc, pieniądze, sława,
Wszystko to minie jako polna trawa;
Naśmiawszy się nam i naszym porządkom,
Wemkną nas w mieszek, jako czynią łątkom.

5. Interpretujemy tekst, zadając pytania: Co można powiedzieć o osobie mówiącej? W jakim kontekście występują w utworze "fraszki"? Co można powiedzieć o ludzkim życiu? Jak rozumiecie puentę utworu? Za pomocą jakich środków stylistycznych autor wykreował ludzki los? Znajdźcie w utworze nawiązania do motywu świata jako teatru.

6. Kolejnym krokiem jest wysłuchanie utworu zespołu Queen  "Show Must Go On", uczniowie otrzymują tłumaczenie tekstu. Można ich też poprosić o wyszukanie tłumaczenia w telefonach:

 
Puste przestrzenie - po co żyjemy?
Opuszczone miejsca - zgaduję, że znamy wynik
Dalej i dalej ...
Czy ktokolwiek wie, czego poszukujemy?

Kolejny bohater, kolejna bezmyślna zbrodnia
Za kurtyną, w pantomimie
Równać szereg!
Czy ktokolwiek chce to dalej tolerować?

Przedstawienie musi trwać!
Przedstawienie musi trwać! Tak!
Wewnątrz moje serce pęka
Mój makijaż może się złuszczyć
Lecz mój uśmiech wciąż pozostanie.

Cokolwiek się zdarzy, pozostawię to przypadkowi
Kolejny ból serca, kolejny nieudany romans
Dalej i dalej ...
Ktokolwiek wie, po co żyjemy?

Chyba się uczę, muszę być bardziej uczuciowy
Wkrótce się zmienię, tym razem na lepsze
Na zewnątrz już świta
Jednak wewnątrz w ciemności tęsknię, aby być wolnym.

Przedstawienie musi trwać!
Przedstawienie musi trwać! Tak!
Wewnątrz moje serce pęka
Mój makijaż może się złuszczyć
Lecz mój uśmiech wciąż pozostanie.

Moja dusza jest pomalowana jak skrzydła motyli
Wczorajsze baśnie urosną, lecz nigdy nie zginą
Mogę osiągnąć sukces, moi przyjaciele!

Przedstawienie musi trwać!
Przedstawienie musi trwać!

Stawię temu czoła z szerokim uśmiechem
Nigdy się nie poddam
No dalej z tym przedstawieniem!

Dotrę na szczyt
Przejdę sam siebie
Muszę odnaleźć wolę, by ciągnąć to dalej (Ruszamy z przedstawieniem)
Ruszamy z przedstawieniem!
Przedstawienie musi trwać...

7. W jaki sposób zespół Queen nawiązuje do motywu świata jako teatru? Jak w tym teatrze czuje się bohater liryczny? Jaki stosunek do życia ma podmiot liryczny? Jak artysta podchodzi  do błędów życiowych? 

8. Następnie czytamy i interpretujemy wiersz Wisławy Szymborskiej "Życie na poczekaniu":

Życie na poczekaniu.
Przedstawienie bez próby.
Ciało bez przymiarki.
Głowa bez namysłu.

Nie znam roli, którą gram.
Wiem tylko, że jest moja, niewymienna.

O czym jest sztuka,
zgadywać muszę wprost na scenie.

Kiepsko przygotowana do zaszczytu życia,
narzucone mi tempo akcji znoszę z trudem.
Improwizuję, choć brzydzę się improwizacją.
Potykam się co krok o nieznajomość rzeczy.
Mój sposób bycia zatrąca zaściankiem.
Moje instynkty to amatorszczyzna.
Trema, tłumacząc mnie, tym bardziej upokarza.
Okoliczności łagodzące odczuwam jako okrutne.

Nie do cofnięcia słowa i odruchy,
nie doliczone gwiazdy,
charakter jak płaszcz w biegu dopinany -
oto żałosne skutki tej nagłości.
Gdyby choć jedną środę przećwiczyć zawczasu,
albo choć jeden czwartek raz jeszcze powtórzyć!
A tu już piątek nadchodzi z nie znanym mi scenariuszem.
Czy to w porządku - pytam
(z chrypką w głosie,
bo nawet mi nie dano odchrząknąć za kulisami).
Złudna jest myśl, że to tylko pobieżny egzamin
składany w prowizorycznym pomieszczeniu. Nie.
Stoję wśród dekoracji i widzę, jak są solidne.
Uderza mnie precyzja wszelkich rekwizytów.
Aparatura obrotowa działa od długiej już chwili.
Pozapalane zostały najdalsze nawet mgławice.
Och, nie mam wątpliwości, że to premiera.
I cokolwiek uczynię,
zamieni się na zawsze w to, co uczyniłam.

9.  Jaki stosunek do życia ma podmiot liryczny? W jaki sposób poetka odnosi się do motywu świata jako teatru? Na jakie wady takiego życia wskazuje? Do jakiej refleksji podmiot liryczny zmusza czytelnika? Co mówi o improwizacji? Co mówi o premierze? Które elementy tekstu wskazują, że utwór traktuje o theatrum mundi? Porównajcie stosunek podmiotów do życia w tekście "Człowiek boże igrzysko", "Show Must Go On" oraz w"Życiu na poczekaniu". Sformułujcie wnioski w zeszycie. Chętne osoby czytają na forum.

10. Włączamy piosenkę Edwarda Stachury "Życie to nie teatr":

Życie to jest teatr, mówisz ciągle, opowiadasz;
Maski coraz inne, coraz mylne się zakłada;
Wszystko to zabawa, wszystko to jest jedna gra
Przy otwartych i zamkniętych drzwiach.
To jest gra!

Życie to nie teatr, ja ci na to odpowiadam;
Życie to nie tylko kolorowa maskarada;
Życie jest straszniejsze i piękniejsze jeszcze jest;
Wszystko przy nim blednie, blednie nawet sama śmierć!
Ty i ja - teatry to są dwa!
Ty i ja!

Ty - ty prawdziwej nie uronisz łzy.
Ty najwyżej w górę wznosisz brwi.
Nawet kiedy źle ci jest, to nie jest źle.
Bo ty grasz!

Ja - duszę na ramieniu wiecznie mam.
Cały jestem zbudowany z ran.
Lecz kaleką nie ja jestem, tylko ty!

Dzisiaj bankiet u artystów, ty się tam wybierasz;
Gości będzie dużo, nieodstępna tyraliera;
Flirt i alkohole, może tańce będą też,
Drzwi otwarte zamkną potem się.
No i cześć!

Wpadnę tam na chwilę, zanim spuchnie atmosfera;
Wódki dwie wypiję, potem cicho się pozbieram;
Wyjdę na ulicę, przy fontannie zmoczę łeb;
Wyjdę na przestworza, przecudowny stworzę wiersz.
Ty i ja - teatry to są dwa.
Ty i ja!

Ty - ty prawdziwej nie uronisz łzy.
Ty najwyżej w górę wznosisz brwi.
I niezaraźliwy wcale jest twój śmiech.
Bo ty grasz!

Ja - duszę na ramieniu wiecznie mam.
Cały jestem zbudowany z ran.
Lecz gdy śmieje się, to wkrąg się śmieje świat!

11.  Interpretujemy tekst. Zwracamy uwagę na dwa głosy, dwie postawy zaprezentowane w utworze. Co mówi o swojej kondycji podmiot liryczny? Jaki stosunek do życia ma osoba mówiąca? Za pomocą jakich środków stylistycznych autor określa swoją postawę wobec życia i ludzi? 

12. W fazie kończącej dzielimy klasę na grupy. Każdy zespół otrzymuje inny obraz i interpretuje pod kątem problematyki poruszanej podczas lekcji. Uczniowie skupiają się wokół przedstawionej sytuacji na obrazach, bohaterach, ich emocjach. Wnioski prezentujemy na forum.

Katarzyna Karpowicz "Przygotowania"

James Ensor "Autoportret wśród masek"

Cyprian Nocoń "Maska"

Anna Konarzewska