POMYSŁ NA GODZINĘ WYCHOWAWCZĄ
Temat: Co wie o Tobie internet?
Lekcja przeznaczona dla młodzieży szkół ponadpodstawowych i starszych klas SP.
Cele lekcji:
- próba wyjaśnienia, czym jest cyfrowy ślad i jak jest
tworzony,
- zrozumienie konsekwencji publikowania informacji i
zdjęć w internecie,
- nauka podstawowych zasad ochrony swojej prywatności
i wizerunku w sieci.
Metody:
- widzę, myślę, zastanawiam się,
- open space,
- runda niedokończonych zdań.
Narzędzia:
- kolorowe, samoprzylepne karteczki,
- film „Co wie o tobie twój telefon?”.
Czas trwania zajęć:
45 minut
1. Podziel
tablicę na trzy części. Uczestnicy zajęć otrzymują po 3 karteczki i zapisują kolejno na kolorowych karteczkach
samoprzylepnych: Co widzą, patrząc na zdjęcie? Co myślą, patrząc na fotografię?
Nad czym się zastanawiają, patrząc na załączone zdjęcie. Następnie swoje
odpowiedzi umieszczają w odpowiednim miejscu na tablicy:
|
Co
widzę… |
Co
myślę… |
Nad
czym się zastanawiam… |
|
|
|
|
2. Kiedy
wszystkie karteczki znajdą się na swoich miejscach, nauczyciel bądź osoba
chętna odczytuje po kolei refleksje zapisane na karteczkach. Jeśli
uczniowie/uczennice nie wpadną na trop śledzenia działań w sieci, to zadajmy
pytanie: Co może mieć wspólnego powyższe zdjęcie z naszą obecnością w sieci?
Burza mózgów.
3. Wspólnie
wyjaśnijcie pojęcie śladu cyfrowego. Uczniowie odpowiedzi zapisują na tablicy.
Przykładowa
odpowiedź: To wszelkiego rodzaju wiadomości (mailowe i wysłane
przez komunikatory), opublikowane zdjęcia i filmy w social mediach, wpisy i
komentarze.
Ślad cyfrowy:
- dane osobowe – imię, nazwisko, numer telefonu,
adres mailowy, zdjęcia czy adres. Te informacje najczęściej podajemy na
platformach społecznościowych czy wypełniając formularze.
- aktywności – odwiedzone przez nas strony w sieci,
obejrzane filmy, pozostawione komentarze, wysłane wiadomości email.
- transakcje w sieci – zarejestrowane płatności kartą,
zakupy w sklepach internetowych, usługi bankowości internetowej.
Cyfrowy ślad to nawet takie informacje jak godziny logowania czy wylogowania, geolokalizacja, adresy IP i urządzenia, z których korzystamy na co dzień.
4. Osoby
uczniowskie pracują metodą open space. Pochylają się nad zagadnieniami, które
wybierają samodzielnie. Mogą się poruszać po sali (a najlepiej, gdyby zadania
były umieszczone w sali i poza nią np. na korytarzu) i w dowolny sposób mogą dołączać
do stacji z zagadnieniem, które ich interesują. Wówczas utworzone zespoły nie
mają liderów.
I problem - Zajrzyjcie do informacji, które
przechowujecie w swoim telefonie. Zwróćcie uwagę na zdjęcia, screeny, zrzuty
ekranów i jakie informacje na tych zdjęciach można odczytać.
(Ważne dla nauczyciela: Czy
uczniowie mają zrzuty ekranów, zdjęcia swoich legitymacji z PESELEM bądź numeru
dowodu, haseł do kont społecznościowych, banku, kart płatniczych i innych?
Jeśli tak to zostawiamy po sobie ślady w postaci: geolokalizacyjne, dane ze
sklepów internetowych- co kupujemy i za ile, maile – z kim korespondujemy i o
czym, łącznie z załącznikami, na których mogą być wszystkie dane wrażliwe,
umowy, dane z wyszukiwarek internetowych, zdjęcia, również te intymne, dane o
zdrowiu, dane o preferencjach muzycznych, udostępniane i nagrywane filmy, numer
telefonu, itp.).
II problem – Jakie zagrożenia widzicie w
związku z cyfrowym śladem, który zostawiacie w sieci?
(Przykładowe odpowiedzi, wskazówki dla nauczyciela: O ile weryfikacja życiorysu nie wszędzie jest standardem, tak wyszukiwanie w sieci i przeglądanie profilów w mediach społecznościowych już tak. Potencjalni pracodawcy mogą przeanalizować cyfrowy ślad w poszukiwaniu rzeczy, które mogą skreślić danego kandydata, a mogą to być między innymi: kompromitujące zdjęcia i filmy, udostępnianie wrażliwych treści na publicznych profilach, używanie wulgarnego słownictwa w postach i komentarzach, publiczne odniesienia do spożywania alkoholu lub nielegalnych substancji, uprzedzenia lub agresywne zachowanie wobec drugiego człowieka. W zależności od stanowiska i branży, nawet błędy ortograficzne mogą działać na niekorzyść).
III problem – Kto może zyskać na moim cyfrowym śladzie?
(Przykładowe odpowiedzi, wskazówki dla nauczyciela: prywatne firmy, rządzący, cyberprzestępcy, organizacje polityczne, reklamodawcy, aplikacje do retuszowania zdjęć. Gdy zostawiamy ślad cyfrowy, istnieje prawdopodobieństwo, że zostaną udostępnione także dane poufne, takie jak adresy domowe, numery telefonów i odpowiedzi na pytania zabezpieczające w przypadku osób udostępniających dane w mediach społecznościowych. Wszystkie te informacje mogą prowadzić do kradzieży tożsamości cyfrowej).
IV problem – Jak zadbać o swój cyfrowy ślad?
(Przykładowe odpowiedzi: nie zapisujemy swoich haseł w wyszukiwarkach internetowych, szczególnie jeśli nie korzystamy ze swojego komputera; wyłączanie usługi lokalizacji; nie podajemy swoich danych osobowych: nazwiska, adresu zamieszkania, zdjęć; używamy nicków, pseudonimów; usuwamy nieużywane konta; dostosowanie ustawień prywatności; korzystamy z menadżera haseł, chronimy swoją reputację przez etyczne zachowanie w sieci, brak komentarzy i postów obrażających innych, złośliwych, uszanowanie godności drugiego człowieka, powściągliwość w komentowaniu i udostępnianiu filmów, zdjęć, narażających nas lub rówieśników na utratę reputacji, nie korzystamy z aplikacji, które zbierają dane na podstawie fotografii, korzystając z nich, tracimy często prawo do własnego zdjęcia, które wrzuciliśmy do danej aplikacji).
V problem – Jakie korzyści wynikają z dbania o swój cyfrowy
ślad?
(Przykładowe odpowiedzi: Dbanie o ślad cyfrowy chroni reputację, wizerunek w sieci przed zagrożeniami, ponieważ uniemożliwia znalezienie fałszywych informacji na nasz temat lub informacji, które mogą prowadzić do innych konsekwencji. Być może ktoś na drugim końca świata skorzysta z twojej fotografii do reklamy swoich usług bez twojej zgody, pamiętaj o tym).
5. Po wykonaniu zadań (czas: 20 minut) omów
opracowane zagadnienia (dopowiadamy, zadajemy pytania, wnioskujemy, dzielimy
się swoimi doświadczeniami).
6. Wyświetl
film „Co wie o tobie twój telefon?”, aby podsumować tę część lekcji- dostępny
tutaj: https://www.youtube.com/watch?v=pA3jOe362lc
7. Runda
niedokończonych zdań: Dziś dowiedziałam się, że…, Powinienem pamiętać o….,
Warto zadbać o…., Trzeba być ostrożnym, gdy…, Moje działania w sieci mówią o….,
Nie wiedziałam o tym, że…, Trzeba uważać na…
Anna Konarzewska
Źródła:
1.
Poradnik Fundacji Orange i UODS „Wizerunek
dziecka w sieci. Publikować czy nie?”: https://fundacja.orange.pl/app/uploads/2024/07/Wizerunek_dziecka_w_internecie_BROSZURA_wersja-internet_light.pdf
2.
Poradnik NASK „(Nie)widzialne ślady
online”: https://cyberprofilaktyka.pl/publikacje/cyfrowy-slad-PUBLIKACJA_03_281123.pdf
3.
Blog edukacyjny „Być nauczycielem”: https://bycnauczycielem.blogspot.com/2024/07/wizerunek-dziecko-siec-sharenting.html
4.
https://pz.harvard.edu/thinking-routines
5. https://www.orange.pl/poradnik/netykieta-czyli-jak-zachowac-sie-w-internecie/
UWAGA!
Jeśli chcesz otrzymać więcej inspiracji, pomysłów o tym, jak rozmawiać o cyfrowym świecie z młodymi ludźmi zapraszam w te miejsca:
1. 5-godzinne szkolenie "Młodzi w sieci", więcej szczegółów i link do zapisów
Na hasło: "być nauczycielem" koszt szkolenia to 129zł
https://docs.google.com/forms/d/1j5pCmH8yx2IOQOEDMDr5vWw0qDdgVb-C4PGAQFBRC5w/edit
2. Książka z gotowymi pomysłami na godziny wychowawcze z cyberprzestrzeni: tutaj i i tutaj.
3. ebook o młodych w cyberprzestrzeni tutaj
