#cyberbullying #godzina wychowawcza #ebook

 LEKCJA WYCHOWAWCZA 

Cyberbullying- współczesne oblicze przemocy.

Etap 1:

Wprowadź uczniów/uczennice w temat, pokazując krótki film lub artykuł na temat cyberbullyingu, np. „Historia Klary i Ani” spot Resql, dostępny na YT: https://www.youtube.com/watch?v=7Jb1agjtcW0

Następnie, poproś uczniów/uczennice o sformułowanie pytań, które chcieliby zadać na temat cyberbullyingu.

Przykładowe pytania:

·        Co to jest cyberbullying?

·        Jak rozpoznać cyberbullying?

·        Jakie są konsekwencje cyberbullyingu?

·        Jak można przeciwdziałać cyberbullyingowi?

·        Jak można pomóc ofierze cyberbullyingu?

·        Gdzie zgłosić cyberbullying?

 

Etap 2:

 

Uczniowie pracują w grupach, aby znaleźć odpowiedzi na swoje pytania. Mogą korzystać z wiarygodnych źródeł internetowych, takich jak strony rządowe, artykuły naukowe lub organizacje zajmujące się cyberbezpieczeństwem.

Ich zadaniem jest:

·        Przeczytać artykuł na temat cyberbullyingu i wypisać najważniejsze punkty, które stanowią odpowiedź do wybranych pytań.

·        Zbadać, jakie organizacje oferują wsparcie dla ofiar cyberbullyingu oraz co można zrobić z punktu relacji rówieśniczej.

 

Etap 3:

 

Poproś każdą grupę, aby stworzyła materiał edukacyjny, np. infografikę lub prezentację multimedialną na temat cyberbullyingu.

Ważne, aby produkt zawierał informacje, jak rozpoznać cyberbullying, jak przeciwdziałać cyberbullyingowi, jak wesprzeć koleżankę/kolegę, którzy doświadczają tej formy przemocy.

 

 

Etap 4:

Każda grupa prezentuje swoje materiały edukacyjne. Następnie odbywa się dyskusja na temat cyberbullyingu, podczas której uczniowie mogą zadawać sobie nawzajem pytania i komentować prezentacje, plakaty.

 

 

Etap 5:

 

Na koniec lekcji poproś uczniów o refleksję nad tym, czego nauczyli się i jakie umiejętności rozwinęli podczas lekcji. Można również poprosić o sugestie dotyczące przyszłych tematów związanych z cyberbezpieczeństwem.

Przykładowe zadania dla uczniów:

·        Napisz krótkie podsumowanie tego, czego się dowiedziałeś/łaś na temat cyberbullyingu.

·        Stwórz listę sugestii, które mogą pomóc w dalszym rozwoju wiedzy na temat cyberbullyingu.

UWAGA!

Jeśli potrzebujesz więcej lekcji wychowawczych z zakresu cyberbezpieczeństwa dla szkół podstawowych oraz ponadpodstawowych to zapraszam do zakupu ebooka: "Młodzi w cyberprzestrzeni. Lekcje wychowawcze o cyfrowym życiu", który dostępny jest tutaj

Ten ebook to 100 stron inspiracji i gotowych materiałów dla wychowawców i nauczycieli. Każdy scenariusz opatrzony jest w cenne wskazówki, więc nauczyciel/ka może czuć się bezpiecznie w omawianiu danego tematu.

Anna Konarzewska

#edukacja medialna #ebook

 

MŁODZI W CYBERPRZESTRZENI...

Współczesny świat cyfrowy oferuje młodzieży ogromne możliwości, ale jednocześnie stawia przed nimi liczne wyzwania. W obliczu rosnącej roli technologii w życiu codziennym, edukacja medialna staje się kluczowym elementem przygotowania młodych ludzi do odpowiedzialnego korzystania z mediów cyfrowych. Jednak równie istotne jest zaangażowanie rodziców w ten proces, aby wspólnie z młodzieżą budować zdrowe nawyki i kompetencje cyfrowe.

 

Edukacja medialna ma kluczowe znaczenie dla przygotowania młodzieży do świadomego korzystania z technologii. Jej cele to:

·        Rozwijanie krytycznego myślenia wobec treści medialnych.

·        Nauka zasad bezpieczeństwa w sieci, takich jak ochrona danych osobowych czy unikanie cyberprzemocy.

·        Kształtowanie umiejętności zarządzania czasem spędzanym online oraz równowagi między życiem cyfrowym a rzeczywistym.

 

Rodzice odgrywają kluczową rolę w kształtowaniu zdrowych nawyków korzystania z mediów przez dzieci. Niestety, wielu z nich czuje się niepewnie wobec nowych technologii lub brakuje im odpowiedniej wiedzy, dlatego tak bardzo potrzebna jest edukacja dorosłych, aby po pierwsze zrozumieć zagrożenia związane z mediami cyfrowymi a po drugie nauczyć się wspierać dzieci i młodzież w bezpiecznym korzystaniu z internetu.

 

Świat cyfrowy jest nieodłącznym elementem życia współczesnej młodzieży. Aby mogli oni czerpać korzyści z technologii przy jednoczesnym minimalizowaniu zagrożeń, konieczna jest kompleksowa edukacja medialna obejmująca zarówno uczniów, jak i ich rodziców. Tylko wspólne działania szkoły i rodziny pozwolą młodym ludziom rozwijać się w sposób odpowiedzialny i świadomy w erze cyfrowej.

 

Badania potwierdzają, że edukacja medialna jest niezbędna, aby młodzież mogła świadomie i bezpiecznie korzystać z mediów cyfrowych.

 

Oto wnioski z niektórych badań:

 

 

1.    Raport organizacji Internet Matters wskazuje, że ponad dwie trzecie dzieci doświadcza krzywdy online, a dzieci ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi są szczególnie narażone. Jednocześnie 77% dzieci i 72% rodziców uważa, że nauka bezpiecznego korzystania z internetu oraz rozpoznawania wiarygodnych informacji jest równie ważna jak tradycyjne przedmioty szkolne, takie jak matematyka czy angielski.

https://www.internetmatters.org/pl/hub/research/media-literacy-report-2024/

2.    Badania przeprowadzone w Katarze wykazały, że 85% nauczycieli uważa edukację medialną za kluczową w kształtowaniu osobowości uczniów. Edukacja medialna wspiera rozwój wartości społecznych, takich jak lojalność i poczucie przynależności, oraz pomaga uczniom radzić sobie z problemami społecznymi.

https://www.ijrsp.com/pdf/issue-17/4.pdf

3.    Badania pilotażowe dotyczące edukacji medialnej wśród nastolatek wykazały znaczący wzrost wiedzy oraz zmiany w podejściu do treści medialnych po przeprowadzeniu programów edukacyjnych. Uczestnicy byli bardziej krytyczni wobec mediów i lepiej przygotowani do reagowania na szkodliwe treści.

https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC4291508/

4.    Raport Fundacji Zaprojektowane do Działania wskazuje, że kompetencje młodzieży w zakresie krytycznego myślenia są na niskim poziomie. Uczniowie często korzystają z internetu głównie dla rozrywki, mając trudności z odnalezieniem wartościowych treści edukacyjnych. Nauczyciele podkreślają potrzebę regularnych zajęć z edukacji medialnej.

https://publicystyka.ngo.pl/edukacja-medialna-to-przyda-sie-w-zyciu

5.    Badania przeprowadzone przez World Economic Forum wskazują, że krytyczne myślenie chroni dzieci przed wieloma zagrożeniami w internecie, takimi jak inżynieria społeczna, dezinformacja czy ryzyko kontaktu z nieodpowiednimi treściami. Umiejętność oceny wiarygodności źródeł i rozpoznawania manipulacji jest kluczowa w dynamicznie zmieniającym się środowisku cyfrowym.

https://www.weforum.org/stories/2022/03/why-critical-thinking-is-critical-in-keeping-children-safe-online/

6.    Raport SWGfL podkreśla, że 40% dorosłych nie posiada umiejętności krytycznej oceny treści online, co wskazuje na pilną potrzebę kształcenia tych kompetencji u młodzieży. Projekt ProjectEVOLVE dostarcza nauczycielom narzędzi do rozwijania krytycznego myślenia u dzieci, takich jak analiza wiarygodności źródeł czy rozpoznawanie fałszywych tożsamości online.

https://swgfl.org.uk/topics/back-to-school/navigating-online-spaces-safely-with-critical-thinking/

7.    Edukacja dotycząca bezpieczeństwa online pomaga młodzieży radzić sobie z presją mediów społecznościowych oraz wpływem fałszywych treści na ich samoocenę i zdrowie psychiczne. Inicjatywy takie jak Safer Internet Day promują krytyczne podejście do obrazów i treści w internecie, ucząc młodzież rozpoznawania manipulacji wizualnych i dezinformacji.

https://saferinternet.org.uk/blog/exploring-critical-thinking-online

8.    Szkoły odgrywają kluczową rolę w edukacji dotyczącej bezpieczeństwa online, ale równie ważne jest zaangażowanie rodziców. Warsztaty dla rodziców organizowane przez szkoły pomagają im lepiej rozumieć zagrożenia cyfrowe i wspierać dzieci w odpowiedzialnym korzystaniu z internetu.

https://www.learning.com/blog/role-of-schools-online-safety/

 

 

Podsumowując, wyniki badań jednoznacznie wskazują na konieczność wprowadzenia systematycznej edukacji medialnej w szkołach. Jest ona nie tylko narzędziem ochrony przed zagrożeniami online, ale także kluczowym elementem kształtowania świadomych obywateli zdolnych do krytycznego odbioru informacji i odpowiedzialnego uczestnictwa w społeczeństwie cyfrowym.

 

Wielu nauczycieli nie czuje się odpowiednio przygotowanymi do prowadzenia zajęć z zakresu edukacji medialnej. Wynika to z niedostatecznego wsparcia szkoleniowego oraz braku zasobów dydaktycznych. Sukces takich zajęć często zależy od osobistego zaangażowania nauczycieli, dlatego też stworzyłam dla szkół i rodziców ebooka, który dosłownie prowadzi za rękę. W każdym scenariuszu podane są podpowiedzi, na co należy zwrócić uwagę, wskazówki do pracy podczas lekcji.

 

"Młodzi w cyberprzestrzeni. Lekcje wychowawcze o cyfrowym życiu" to publikacja, która powstała z myślą o nauczycielach, wychowawcach i rodzicach, którzy pragną pomóc dzieciom i młodzieży świadomie kształtować swoją obecność w przestrzeni cyfrowej. Jej celem jest wspieranie edukacji w zakresie odpowiedzialnego i bezpiecznego korzystania z internetu, a także rozwijanie krytycznego myślenia i umiejętności budowania zdrowych relacji w sieci.

W tej e-książce znajdziesz scenariusze lekcji wychowawczych, które poruszają kluczowe tematy związane z cyfrową rzeczywistością:

• Ślad cyfrowy: Jak nasze działania online wpływają na przyszłość i jak możemy zarządzać swoim cyfrowym wizerunkiem?
• Wizerunek online: Dlaczego warto zadbać o swoją reputację w internecie?
• Bezpieczeństwo w sieci: Jak chronić się przed zagrożeniami i unikać cyberprzemocy?
• Prawo do prywatności dziecka: Jak zachować równowagę między dzieleniem się w sieci a ochroną prywatności?
• Relacje rówieśnicze w internecie: Jak budować empatię i szacunek w cyfrowej komunikacji?
• Higiena cyfrowa: Jak dbać o równowagę między czasem online a offline?
• Sztuczna inteligencja: Jakie możliwości i wyzwania wiążą się z SI?

Scenariusze zostały opracowane dla dzieci powyżej 13.roku życia (szkoła podstawowa) oraz dla młodzieży ze szkół ponadpodstawowych.

Dla zaangażowanych wychowawców i nauczycieli przygotowałam także scenariusze spotkań edukacyjnych z rodzicami, które pozwolą omówić takie tematy jak:

• Jak dbać o wizerunek dziecka w sieci?
• Prawo do prywatności dziecka w internecie.
• Problematyka sextingu.

Każdy scenariusz został opracowany tak, by inspirować, wspierać dialog i dostosowywać się do potrzeb współczesnej szkoły oraz społeczności. To 100 stron propozycji i wielu inspiracji.

Link do zamówienia: Młodzi w cyberprzestrzeni. Lekcje wychowawcze o cyfrowym życiu

E-book jest zapowiedzią mojej trzeciej i ostatniej książce dedykowanej wychowawcom szkolnym. 

Z wyrazami szacunku, Anna Konarzewska

#motywacja #cel #godzina wychowawcza

 KRÓTKO O MOTYWACJI

Pomysł na lekcję wychowawczą

1.    Na początku lekcji rozmawiamy z uczniami/uczennicami o tym, jak rozumieją pojęcie motywacji.

Możemy tutaj zastosować metodę czuję-myślę-zastanawiam się.

 

motywacja
Czuję…	Myślę…	Zastanawiam się…

 

 

Na kolorowych, samoprzylepnych karteczkach zapisują swoje refleksje i przyklejają je w odpowiednim miejscu na tablicy. Zwróćmy uwagę na to, co się będzie powtarzać i zadajmy uczniom/uczennicom pytanie: dlaczego tak jest? Co może być powodem takiego stanu rzeczy?

 

2.    Następnie korzystamy z kart „Gry na emocjach”. Rozkładamy karty na środku sali, zadajemy uczniom/uczennicom pytania:

·       Co czujesz, gdy inni mówią ci: To się nie uda? Nie dasz rady?

·       Co myślisz o sobie, kiedy masz wykonać dane zadanie/ wyzwanie?

·       Co czujesz, gdy coś ci nie wychodzi?

Każdy uczeń wybiera trzy karty- odzwierciedlające jego stan emocjonalny przy każdym pytaniu. Chętni uczniowie dzielą się na forum swoimi refleksjami.

Kiedy omówimy ćwiczenie, wspólnie z uczniami sformułujmy wnioski z tego ćwiczenia.

Co pokazało nam to ćwiczenie? Na co powinniśmy zwrócić uwagę, przymierzając się do wykonania zadania/wyzwania?

3.    Następnie czytamy wspólnie bajkę filozoficzną o „Żabkach w śmietanie”:

Były kiedyś dwie żabki, które wpadły do naczynia pełnego śmietany.

Od razu zdały sobie sprawę ze swej krytycznej sytuacji – niemożliwością było utrzymanie się przez dłuższy czas na powierzchni gęstej masy niczym na ruchomych piaskach. Początkowo dwie żabki przebierały łapkami w śmietanie, aby dotrzeć do brzegów naczynia. Ale na próżno, udawało im się jedynie pluskać niemal w tym samym miejscu i tonąć.

Czuły, że coraz trudniej wyjść na powierzchnię, by zaczerpnąć powietrza.
Jedna z nich powiedziała na głos:
– Już dłużej nie mogę. Stąd nie ma wyjścia. W tej substancji nie da się pływać. Ponieważ i tak umrę, nie będę przedłużać mojego cierpienia. Nie rozumiem, jaki sens ma daremne zużywanie sił, jeśli i tak umrzemy z wyczerpania.
Powiedziawszy to, przestała przebierać łapkami i już po chwili utonęła pochłonięta całkowicie przez gesty i biały płyn.
Druga żabka, bardziej wytrwała bądź bardziej uparta, powiedziała do siebie:
– Nie ma stad wyjścia! W tej masie, nie można się ruszyć w żadną stronę. Pomimo, że nadchodzi śmierć będę walczyć do ostatniego tchu. Nie mam zamiaru umierać ani o sekundę wcześniej od zapisanej mi godziny.
Mijała godzina za godziną, a ona przebierała łapkami i chlapała ciągle w tym samym miejscu, ale nie ruszyła się nawet o centymetr.
I nagle od ciągłego chlapania i ubijania zadkiem, wstrząsania i trzepania, ze śmietany zrobiło się masło.
Zdziwiona żabka skoczyła i ślizgając się, dotarła do brzegu naczynia. Stamtąd łatwo już wyszła i rechocząc, radośnie wróciła do domu.

Źródło: J. Bucay, Pozwól, że ci opowiem…bajki, które nauczyły mnie, jak żyć, Poznań 2013, s.25

 

4.    Uczniowie/uczennice po wysłuchaniu bajki, zadają pytania do tekstu.

Starają się na niektóre z nich odpowiedzieć.

Przykładowe: Dlaczego pierwsza żabka się poddała? Co czuła druga żabka? Dlaczego żabki nie współpracowały ze sobą?

 

5.    Dyskusja na podstawie pytań: Jak reagujesz w sytuacji kryzysowej? Czy jesteś wytrwały/a w działaniach? Jakie umiejętności, zachowania cechują pierwszą żabkę? Jakie umiejętności i postawy reprezentują drugą żabkę? Jaka lekcję daje nam ta bajka?

 

6.    Zadajemy pytanie podopiecznym o najbliższe cele, plany? Nad czym muszą popracować w najbliższym czasie? Co chcą osiągnąć? Czy mają pomysły, jak nie stracić motywacji w drodze do celu?

 

7.    Następnie uczniowie otrzymują od nauczyciela/lki rysunek, który uzupełniają odpowiednimi informacjami.

 źródło: autorką rysunku jest Vitia Hoffmann, a grafika pochodzi z książki "Być (nie)zwykłym wychowawcą".

8.    Kiedy uczniowie popracują indywidualnie, łączymy ich w pary, aby podzielili się swoimi spostrzeżeniami z rówieśnikami.

 

9.    Po pracy w parach, uczniowie i uczennice mają się zastanowić nad tym, co mogą zrobić już dziś, aby osiągnąć cel.

 

Co już umiem i potrafię?

Co wymaga mojej pracy?

Jak to zmienić?

 

10.    Zapewne podczas rozmowy z uczniami pojawi się hasło: planowanie.

Warto tutaj zatrzymać się i zapytać, dlaczego warto planować swoje działania i je zapisywać?

Przydatnym narzędziem tutaj będzie zapoznanie uczniów z matrycą Eisenhowera, aby sprawdzili, w jaki sposób gospodarują swoim wolnym czasem.

 

 źródło: autorką grafiki jest Vitia Hoffmann, a rysunek pochodzi z książki

"(Nie)zwykłe spotkania. Wokół godzin wychowawczych"

 

11.    Kończymy lekcję rundą niedokończonych zdań: Ważne dla mnie jest…, To, co nie jest ważne, ale muszę zrobić to…., Aby dojść do celu muszę pokonać…

Anna Konarzewska

Źródła:

    1. Bucay J., Pozwól, że ci opowiem…bajki, które nauczyły mnie, jak żyć, Poznań            2013.

1.    Konarzewska A., Być (nie)zwykłym wychowawcą, Warszawa 2019.

2.    Konarzewska A., (Nie)zwykłe spotkania. Wokół godzin wychowawczych, Warszawa 2022.

1.

#wizerunek #dziecko #sieć #higienacyfrowa

 Jak chronić swój wizerunek w sieci?

Lekcja wychowawcza o udostępnianiu wizerunku, świadomości i higienie cyfrowej.

W poradniku Urzędu Ochrony Danych Osobowych i Fundacji Orange "Wizerunek dziecka w internecie" we wstępie przeczytamy ważne słowa o tym, dlaczego świadomość w tym zakresie jest tak istotna:

"Widzimy narastający problem zaniedbań i braku świadomości – zarówno od strony prawnej, jak i związanej z przedmiotowym traktowaniem dzieci, których wizerunki uwieczniane są w materiałach udostępnianych za pośrednictwem internetu. Publikacja ta powstała po to, aby wesprzeć dorosłych w dbaniu o poszanowanie prawa dziecka do prywatności. Szczególnie osoby pracujące w różnych placówkach, organizacjach i instytucjach, których zadaniem jest troska o dobro i bezpieczeństwo dzieci, tym bardziej że nowym obowiązkiem szkół, przedszkoli, klubów sportowych, domów kultury itp. jest wdrożenie standardów ochrony małoletnich. Stanowią one okazję do uregulowania wielu kwestii związanych z przeciwdziałaniem krzywdzeniu i zaniedbaniu dzieci, także w środowisku cyfrowym. Jesteśmy pierwszym pokoleniem, które staje przed zupełnie nowymi wyzwaniami społecznymi powodowanymi dynamicznym rozwojem technologii. Materiał ten to zaproszenie do refleksji i przemyślanych decyzji na temat jednego z tych wyzwań – publikowania wizerunków dzieci w internecie."

źródło: https://fundacja.orange.pl/app/uploads/2024/07/Wizerunek_dziecka_w_internecie_BROSZURA_wersja-internet_light.pdf

Kieruję podziękowania na ręce Konrada Ciesiołkowicza i teamu, który nad tą broszurą pracował.

👇👇👇

Postanowiłam wesprzeć w tym celu wychowawców szkolnych i stworzyłam na podstawie powstałej publikacji przykładowy scenariusz lekcji wychowawczej na temat sharentingu, aby uświadamiać dzieci i młodzież na temat rozpowszechniania ich wizerunku w sieci.

Przewidywany czas realizacji zajęć: 2x45 minut.

Odbiorcy: dzieci i młodzież od 13 roku życia

 1. Zaczynamy od rozmowy wprowadzającej. Przykładowe pytania: Co publikujecie w sieci? Jakie informacje? Zdjęcia? Filmy? Czego dotyczą? W jaki sposób wybieracie zdjęcia, które chcecie opublikować? Jakie warunki muszą spełniać? 

2. Włączamy film "Stop Sharenting" :

3. Po projekcji zapytajmy o emocje, refleksje uczniów. Jaki problem według nich porusza film? 

4. Dyskusja: Co publikujecie o sobie i innych w mediach społecznościowych? Czy zauważacie, co inni publikują o Was w mediach społecznościowych? Czy zgadzacie się z tym, co czytacie o sobie na innych profilach, w komentarzach? Czy macie wpływ na to, kto publikuje Wasz wizerunek w mediach społecznościowych, w internecie? 

5. Po krótkiej wymianie zdań prosimy, aby uczniowie zajęli się tym problemem na podstawie metaplanu:

 Dzielimy klasę na 4 grupy. Każda grupa otrzymuje jeden arkusz szarego papieru z jednym pytaniem problemowym. Zadaniem grup jest przejść przez cały metaplan, zapisując swoje uwagi, refleksje i rozwiązania. Po 12 minutach (po 3 minuty na każdy przystanek) odczytujemy zapisane opinie, spostrzeżenia i propozycje. Byłoby pięknie, gdyby w rozwiązaniach powstały np. zasady savoir-vivru cyfrowego. 

6. Włączamy film, prezentujący skutki sharentingu "Shere With Care" (TMobilePL):

7. Po projekcji pytamy uczniów o refleksje. Następnie dzielimy klasę na grupy. Zadaniem zespołów jest przeanalizowanie problemu: Jakie jest ryzyko udostępnienia Waszych wizerunków w sieci? 

Wsparcie w tej kwestii dla nauczyciela: poradnik str. 13-18. Warto dopowiedzieć podczas dyskusji to, co nie pojawiło się w pracach uczniów i uczennic. 

https://fundacja.orange.pl/app/uploads/2024/07/Wizerunek_dziecka_w_internecie_BROSZURA_wersja-internet_light.pdf

8. Następnie wyświetlamy plakaty, aby uświadomić podopiecznych w sprawie wykorzystania ich wizerunku:

9. Dzielimy klasę na 4 zespoły. 

Dwie grupy zajmują się problemem: Jakie pytania powinienem/ powinnam sobie zadać, zanim wrzucę do sieci swoje zdjęcia?

Pozostałe dwie grupy: Jakie pytania powinien postawić sobie każdy człowiek, zanim upubliczni wizerunek dziecka, znajomego, bliskiego w sieci? 

Po 12 minutach pracy zespoły prezentują swoje refleksje na forum. 

Wskazówka dla nauczyciela: warto dopowiedzieć to, czego nie usłyszeliśmy na forum. Podpowiedzi znajdują się we wskazanym wyżej poradniku- str. 20-21.

10. Na koniec lekcji pracujemy nad rozwiązaniami, czyli nad tym, jak inaczej można publikować wizerunek dziecka w sieci. Z plakatów może powstać akcja uświadamiająca całe środowisko szkolne. 

Dzielimy klasę na grupy. W zespołach pracują nad plakatem, który ma spełniać funkcję kampanii i rozwiązań, które można zastosować w powyższym zakresie. 

Poniżej przykładowe rozwiązania, które znajdziemy w publikacji: https://fundacja.orange.pl/app/uploads/2024/07/Wizerunek_dziecka_w_internecie_BROSZURA_wersja-internet_light.pdf

Na koniec ważna uwaga:

Nawet jeśli mamy zgodę rodzica na publikację wizerunku dziecka na stronie szkoły, to zawsze pytajmy ucznia/uczennice/uczniów o zgodę. Tak po prostu, szanując ich prawo do prywatności. 

Pamiętajmy jednak o tym, że opinia dziecka, nawet jeśli jest pozytywna, nie może rozstrzygać o decyzji dotyczącej publikacji. Odpowiedzialność w całości ponosi dorosły, który powinien zadać sobie szereg pytań, zanim to uczyni. Warto tu zajrzeć do wskazanego poradnika- str. 20-21.

Nigdy nie publikujmy zdjęć, z którymi nasi uczniowie nie czują się komfortowo, które ich zawstydzają, ponieważ w ten sposób naruszamy ich godność.

Anna Konarzewska