Funkcje języka - komunikacja

FUNKCJE TEKSTÓW JĘZYKOWYCH

1. Na początku wprowadzamy pojęcie: KOMUNIKACJI. Wymieniamy wszystkie skojarzenia.

2. Potem nawiązujemy do znanego modelu aktu komunikacyjnego R. Jakobsona: 

                                 NADAWCA -----KOMUNIKAT ------ ODBIORCA

                                                              KONTEKST

                                                                     KOD

                                                               KONTAKT

Wyjaśniamy wszystkie pojęcia ze schematu. Nawiązujemy do obecnego kontekstu, w którym znajdujemy się z uczniami - szkoły, lekcji polskiego. Omawiamy schemat na tym przykładzie.

Rozmawiamy o tym, co może zakłócać skuteczną komunikację. Co wpływa na jakość komunikacji między nadawcą i odbiorcą?
Poruszamy kwestię fake newsów.

3. Następnie na podstawie różnych komunikatów, skierowanych do uczniów, przedstawiamy podstawowe funkcje językowe oraz podajemy ich cechy:

EKSPRESYWNA (emotywna) - subiektywizm, ekspresyjność, gestykulacja przy mowie, emocje, wykrzyknienia, epitety, hiperbole, zdrobnienia, zgrubienia. Nadawca komunikuje o swoich odczuciach, emocjach. 

IMPRESYWNA (perswazyjna) - perswazja, formy trybu rozkazującego, formy 1 os. l.mn., zaimki: my, nasz, czasowniki: trzeba, wypada, powinno. Nadawca chce przekonać odbiorcę.

INFORMATYWNA (informacyjna) - zdania oznajmujące, rzeczowość, konkretyzm, obiektywizm, fakty, zdania neutralne emocjonalnie. Przekazanie faktów o zaistniałych wydarzeniach, zdarzeniach z historii, świata nauki. 

POETYCKA - liczne środki stylistyczne, zabiegi kompozycyjne, wierszowość. 

4. Informujemy, że tekst może pełnić kilka funkcji jednocześnie, ale jedna z nich jest dominująca.

5. Wyświetlamy uczniom kilka tekstów. Na podstawie zdobytej już wiedzy identyfikują główną funkcję tekstu oraz funkcje poboczne. Muszą uzasadnić swoje zdanie. Zabawa gwarantowana.

Prośba - https://www.youtube.com/watch?v=0vpL3EYQHlE

Listy Sobieskiego - https://www.youtube.com/watch?v=Tn1N2KI5nN4

Wiedza - fakty i mity - lądowanie na Księżycu- https://www.youtube.com/watch?v=5yAtHU6khR0

Piosenka - https://www.youtube.com/watch?v=3BnfiJnHXvk

Polsat - wiadomości z 2004 roku - https://www.youtube.com/watch?v=6FVrdBv-XXA

Przemówienie - https://www.youtube.com/watch?v=3Dmr1FzgfJA

Recenzja - https://www.youtube.com/watch?v=u2xfdiuvxRo

Reklama - https://www.youtube.com/watch?v=TXhY2SiCmlA

Inwokacja - https://www.youtube.com/watch?v=6J9om4jfov8

Skąpiec - fragment - https://www.youtube.com/watch?v=6QN_I41oaXQ

6. Zobaczcie, ile ciekawostek  o świecie i kulturze zdobędą na tej lekcji. I jeszcze uśmieją się przy recytacji Inwokacji przez Rafałka z programu "Mam talent".

Dodatkowo "rzucam" na ławki różne teksty do zidentyfikowania. Są to: ulotki, ogłoszenia drobne, instrukcje, przepisy, menu, artykuły, fragment "Romeo i Julii"- scena balkonowa, repertuar Teatru Muzycznego, sprawozdania, prognozę pogody, ulotkę leku, instrukcję LEGO, oferta biura podróży.

7. Ostatnim zadaniem uczniów jest napisanie swojego tekstu o przydzielonej funkcji:

I grupa - List do koleżanki/przyjaciela.

II grupa - Reklama wymyślonego/nierealnego przedmiotu, miejsca.

III grupa - Hasło encyklopedyczne dotyczące nierealnej postaci/ zjawiska/rzeczy.

IV grupa - Wiersz na dowolny temat.

Powodzenia!

Moje lekcje były przyjemne dla młodzieży. Wszyscy się zaangażowali.

Anna Konarzewska