OBMYŚLAM ŚWIAT JAK WISŁAWA SZYMBORSKA...

Miesiąc temu natknęłam się w internecie na niesamowite fotografie tureckiego artysty - Ugura Gallena. Nie mogłam przejść obok nich obojętnie, bo się po prostu nie da.  Przedstawione obrazy są wstrząsające,  przygnębiające i zmuszające do myślenia. Przypominają fotorelację ze świata.

Pomyślałam, że byłoby dobrze, gdybym wykorzystała te niezwykłe zdjęcia na swoich lekcjach języka polskiego lub godziny wychowawczej. Postanowiłam je zestawić z poezją naszej noblistki, Wisławy Szymborskiej oraz z wirtuozem muzyki, Michaelem Jacksonem. 

Zobaczcie, co wymyśliłam. 

1. Na początku prowadzimy dyskusję z młodzieżą na temat problemów współczesnego świata. Na kartce rysują symbol współczesnego świata. Po chwili wszyscy przedstawiają swoje grafiki klasie, uzasadniając swoje zdanie.  

2. Następnie dzielimy klasę na grupy. Każdy zespół otrzymuje po jednej fotografii Ugura Gallena. Grupy mają za zadanie odnieść się do przedstawionych problemów, podając własną interpretację obrazu rzeczywistości.

Artysta zastosował w swoich pracach prosty zabieg- zestawił ze sobą dwa różne obrazy rzeczywistości, dzięki czemu zdjęcia nabierają głębszego znaczenia. Patrzenie na przedstawione obrazy staje się niewygodne dla widza, ponieważ razi go ogromna przepaść między dwoma zupełnie różnymi światami.

 3.  Każda grupa prezentuje na forum wyniki swojej interpretacji. Wnioski zapisujemy w zeszytach/ na tablicy.

4. Kolejnym krokiem jest dyskusja: Co można by zmienić w dzisiejszym świecie? Nad czym należy szczególnie pracować? Czy możliwa jest zmiana świata na lepszy? 

5. Odczytujemy na forum wiersz Wisławy Szymborskiej "Obmyślam świat".

Obmyślam świat, wydanie drugie,
wydanie drugie, poprawione,
idiotom na śmiech,
melancholikom na płacz,
łysym na grzebień,
psom na buty.

Oto rozdział:
Mowa Zwierząt i Roślin,
gdzie przy każdym gatunku
masz słownik odnośny.
Nawet proste dzień dobry
wymienione z rybą
ciebie, rybę i wszystkich
przy życiu umocni.

Ta, dawno przeczuwana,
nagle w jawie słów
improwizacja lasu!
Ta epika sów!
Te aforyzmy jeża
układane, gdy
jesteśmy przekonani,
że nic, tylko śpi!

Czas (rozdział drugi)
ma prawo do wtrącania się
we wszystko czy to złe, czy dobre.
Jednakże – ten, co kruszy góry,
oceany przesuwa i który
obecny jest przy gwiazd krążeniu,
nie będzie mieć najmniejszej władzy
nad kochankami, bo zbyt nadzy,
bo zbyt objęci z nastroszoną
duszą jak wróblem na ramieniu.

Starość to tylko morał
przy życiu zbrodniarza.
Ach, więc wszyscy są młodzi!
Cierpienie (rozdział trzeci)
ciała nie znieważa.
Śmierć,
kiedy śpisz, przychodzi.

A śnić będziesz,
że wcale nie trzeba oddychać,
że cisza bez oddechu
to niezła muzyka,
jesteś mały jak iskra
i gaśniesz do taktu.

Śmierć tylko taka. Bólu więcej
miałeś trzymając różę w ręce
i większe czułeś przerażenie
widząc, że płatek spadł na ziemię.

Świat tylko taki. Tylko tak
żyć. I umierać tylko tyle.
A wszystko inne – jest jak Bach
chwilowo grany
na pile.

6. Wspólnie interpretujemy wiersz. 

Zadajemy pytania: Kim jest podmiot liryczny? Co mówi o świecie? Jaki świat chciałby stworzyć podmiot mówiący? Czy jest to możliwe? Co przypomina Wam tworzenie rozdziałów stwarzania świata? Dlaczego poetka chce poprawiać świat? Co chce poprawić? Co podmiot mówi o śmierci, starości, cierpieniu, czasie? Jak rozumiecie ostatnią strofę? Dlaczego podmiot liryczny twierdzi, że "obmyśla świat psom na buty"? O czym świadczą przywołane w tekście środki i zabiegi stylistyczne: improwizacja, epika, aforyzmy.

Zwracamy uwagę na: Wiersz mówi o procesie tworzenia - ale nie z niczego, tylko chodzi o poprawianie istniejącej już rzeczywistości, o czym świadczą słowa: "wydanie drugie poprawione". Artysta staje się tu kreatorem nowej, odmienionej rzeczywistości. Pewne elementy pozostają: śmierć, cierpienie,  czas. Poetka chce zmienić świat na lepszy - w świat idealny wolny od lęku przed śmiercią, w którym wszystko i wszyscy żyją w pełnej harmonii wobec siebie, czas ma ograniczoną władzę, a cierpienie "nie znieważa ciała". Niestety ten poprawiony świat może zaistnieć tylko w sztuce, o czym świadczy ironia: "psu na buty", "łysym na grzebień"... Rzeczywistość profanuje marzenia o lepszym świecie, tylko sztuka jest wartością, w której wszystko może zaistnieć. 

7. Prowadzimy dyskusję na temat tekstu Szymborskiej. Czy zgadzamy się z tym, co myśli artystka? Jeśli się myli, uzasadnijcie swoje zdanie. 

8. Na koniec zajęć włączamy utwór Michaela Jacksona "We are the World". Słuchamy tekstu piosenki, aby wysnuć odpowiednie wnioski. Dzielimy się nimi na forum klasy. 

Czy tekst Jacksona jest odpowiedzią do fotografii Gallena i wiersza Szymborskiej? Jakie wskazówki daje artysta współczesnym ludziom? Należy uzasadnić swoje zdanie- praca zespołowa.

Tekst: 

Nadchodzi taki czas, w którym stajemy się wrażliwi na pewne wołanie
Kiedy świat musi stać się jednością
Są gdzieś umierający ludzie
Pora podać im swoją pomocną dłoń
Najwspanialszy ze wszystkich możliwych darów

Nie możemy nadal udawać, dzień po dniu
Że ktoś, gdzieś wkrótce zmieni świat w lepsze miejsce
Wszyscy jesteśmy częścią wielkiej Bożej rodziny
I ty wiesz, jaka jest prawda - miłość jest wszystkim, czego potrzebujemy

(Refren)
Jesteśmy światem, jesteśmy dziećmi
Jesteśmy tymi, którzy rozpogadzają dzień
Więc zacznijmy poświęcać się dla innych
Jest wybór, który podejmujemy
Ratujemy życia
To prawda, sprawimy, że ten dzień będzie lepszy
Tylko ty i ja

Więc okaż im swoje serce
Żeby zobaczyli, że ktoś przejmuje się ich losem
A staną się silniejsi i wolni
Tak jak pokazał nam to Bóg
Przemieniając skałę w chleb
Tak my wszyscy musimy wyciągnąć do nich pomocną dłoń

(Refren)
Jesteśmy światem, jesteśmy dziećmi
Jesteśmy tymi, którzy rozpogadzają dzień
Więc zacznijmy poświęcać się dla innych
Jest wybór, który podejmujemy
Ratujemy życia
To prawda, sprawimy, że ten dzień będzie lepszy
Tylko ty i ja

Kiedy czujesz się przegrany
Wydaje ci się, że nie ma już żadnej nadziei
Ale jeśli wierzysz
Nic nie jest w stanie cię pokonać
Więc uświadom sobie
Że zmiana może dokonać się tylko wówczas
Kiedy będziemy trzymać się razem

(Refren)
Jesteśmy światem, jesteśmy dziećmi
Jesteśmy tymi, którzy rozpogadzają dzień
Więc zacznijmy poświęcać się dla innych
Jest wybór, który podejmujemy
Ratujemy życia
To prawda, sprawimy, że ten dzień będzie lepszy
Tylko ty i ja 

Anna Konarzewska