JAK ROZMAWIAĆ Z MŁODZIEŻĄ O NIENAWIŚCI...?

Na początku kilka wskazówek o tym, jak rozmawiać z dziećmi/młodzieżą o ostatnich tragicznych  wydarzeniach, które miały miejsce w Gdańsku.

1. Należy mówić prawdę dziecku, ale używając terminologii zrozumiałej dla danej grupy wiekowej. 

2. Dorosły nie powinien okazywać własnych, silnych emocji.

3. Trzeba wyjaśnić, że czasami inni ludzie zachowują się w sposób niezrozumiały dla pozostałych i trudno stwierdzić, dlaczego tak a nie inaczej się zachowują. 

4. W rozmowie należy podkreślić izolację sprawcy od społeczeństwa, aby zapewnić bezpieczeństwo pozostałym. Tu trzeba też zapewnić, że dziecko jest bezpieczne i nic złego mu się nie wydarzy.

5.  Należy nazwać swoje uczucia i zapytać o emocje dziecka. Wspólna rozmowa pozwoli zrozumieć atmosferę wydarzeń oraz łatwiej przejść przez trudny czas.

6. Jeśli powyższe rady nie pomogą, należy skonsultować się ze specjalistą dostępnym w szkole lub poza nią.

Lekcja o nienawiści, szacunku i życzliwości...

1. Na początku lekcji zadajemy pytanie: Czy wiecie, co kryje się pod hasłem: mowa nienawiści? - burza mózgów.

Gdzie możemy się spotkać z tym zjawiskiem (media, internet, bezpośrednie rozmowy, przestrzeń publiczna, np. graffiti).

2. Czytamy i interpretujemy wiersz "Nienawiść" Wisławy Szymborskiej:

Spójrzcie, jak wciąż sprawna,
Jak dobrze się trzyma
w naszym stuleciu nienawiść.
Jak lekko bierze wysokie przeszkody.
Jakie to łatwe dla niej - skoczyć, dopaść.

Nie jest jak inne uczucia.
Starsza i młodsza od nich równocześnie.
Sama rodzi przyczyny, które ją budzą do życia.
Jeśli zasypia, to nigdy snem wiecznym.

Religia nie religia -
byle przyklęknąć na starcie.
Ojczyzna nie ojczyzna -
byle się zerwać do biegu.
Niezła i sprawiedliwość na początek.
Potem już pędzi sama.
Nienawiść. Nienawiść.
Twarz jej wykrzywia grymas
ekstazy miłosnej.

Ach, te inne uczucia -
cherlawe i ślamazarne.
Od kiedy to braterstwo
może liczyć na tłumy?
Współczucie czy kiedykolwiek
pierwsze dobiło do mety?
Porywa tylko ona, która swoje wie.

Zdolna, pojętna, bardzo pracowita.
Czy trzeba mówić ile ułożyła pieśni.
Ile stronic historii ponumerowała.
Ila dywanów z ludzi porozpościerała
na ilu placach, stadionach.

Nie okłamujmy się:
potrafi tworzyć piętno.
Wspaniałe są jej łuny czarną nocą.
Świetne kłęby wybuchów o różanym świcie.
Trudno odmówić patosu ruinom
i rubasznego humoru
krzepko sterczącej nad nimi kolumnie.

Jest mistrzynią kontrastu
między łoskotem a ciszą,
między czerwoną krwią a białym śniegiem.
A nade wszystko nigdy jej nie nudzi
motyw schludnego oprawcy
nad splugawioną ofiarą.

Do nowych zadań w każdej chwili gotowa.
Jeżeli musi poczekać, poczeka.
Mówią, że ślepa. Ślepa?
Ma bystre oczy snajpera
i śmiało patrzy w przyszłość
- ona jedna.


3. Zadajemy pytania pomocnicze przy interpretacji, dyskutujemy: 

Jak podmiot liryczny mówi o nienawiści? Jakiego środka stylistycznego używa tworzą wizerunek nienawiści? (personifikacja) Czemu ma to służyć? 
Gdzie w wierszu występuje ironia? Dlaczego nienawiść jest nazwana "mistrzynią kontrastu"? Jak rozumieć słowa: "ma bystre oczy snajpera". Dlaczego nigdy nie zasypia? Co mówi o innych uczuciach podmiot liryczny? Jak je określa? Jaką rolę odegrała nienawiść w historii? 



4. Następnie włączamy film "Niebezpieczeństwo milczenia", link poniżej:
https://www.ted.com/talks/clint_smith_the_danger_of_silence?language=pl#t-238841 

5. Dyskutujemy z młodzieżą: Jak autor przemówienia widzi milczenie? Czy brak reakcji na otaczające nas zło jest wyjściem z sytuacji? Dlaczego warto wyrażać własne zdanie? O czym świadczy fakt, że mamy własne zdanie? W jaki sposób autor nawiązuje do zła na świecie? Czy zdarzały się sytuacje, kiedy milczeliście? Jak się wtedy czuliście? Dlaczego ludzie boją się wyrażać własne zdanie? Kiedy powinniśmy wyrażać własne zdanie?

Zaznaczamy, że reakcja na wszelkie przejawy dyskryminacji jest bardzo potrzebna.

6. Na potwierdzenie tych słów, włączamy film z kampanii Warszawskie Dni Różnorodności:

7. Rozmawiamy o przedstawionej sytuacji. Jak zachowuje się agresor, atakowany, pasażerowie? Kto zareagował poprawnie? Na czym polegała odpowiednia reakcja na dyskryminację? Co uświadamia nam ta sytuacja? 

Tu analizujemy rożne przykłady sprzeciwu wobec mowy nienawiści. 

8. Następnie odczytujemy wiersz Rafała Bryndala "Szacunek":

Nie musimy się kochać
nie musimy się lubić
całkiem inne powody
mieć możemy do chluby

Maszerować możemy
W przeciwstawnych pochodach
nie musimy też sobie
nawet ręki chcieć podać

Nic nie musi nas łączyć
 spać możemy osobno
I inaczej oceniać
czego robić nie wolno

Nie musimy obchodzić
nigdy tych samych rocznic
I w tych samych kościołach
Poszukiwać wyroczni

Nie musimy się zgadzać
Kto jest lepszym Polakiem
Kto zasłużył na deser
Kto jest z prawem na bakier

(...)
nie musimy wysyłać
sobie kartek na święta

Nie musimy na fejsie
bywać w gronie znajomych
i z tych samych powodów
ze wzruszenia łzy ronić

Lecz ze względu na przyszłość
i dla przodków szacunek
wciąż musimy próbować
aby siebie zrozumieć

9. Dyskutujemy o roli szacunku w społeczeństwie? Dlaczego szacunek jest tak ważny w codziennych relacjach międzyludzkich? Co zmienia szacunek, w czym pomaga? Odwołujemy się tu do idei szacunku, który powinien być wpisany w patriotyzm każdego współczesnego Polaka. 

10. Na koniec dzielimy klasę na grupy. Każdy zespół otrzymuje inną grafikę i interpretuje ją pod kątem pozytywnych reakcji i zachowań potrzebnych światu.

11. Jak walczyć z nienawiścią? - uczniowie w grupach tworzą odpowiedzi i omawiają na forum klasy swoje wnioski.

Anna Konarzewska