EMOCJE- wstyd i poczucie winy.

POROZMAWIAJMY O EMOCJACH.

- WSTYD I POCZUCIE WINY -

Pisałam w ostatnim poście o niezwykłej książce, którą przeczytałam - "Dary niedoskonałości" Brene Brown. Link do artykułu tutaj: http://bycnauczycielem.blogspot.com/2019/07/o-ludzkiej-niedoskonaosci.html

Znajdziecie w nim podpowiedzi do dzisiejszej lekcji wychowawczej, więc warto przeczytać.

Postanowiłam stworzyć na podstawie tej książki scenariusz lekcji wychowawczej o trudnych i powszechnych emocjach, do których zaliczają się wstyd i poczucie winy. Młodzież musi wiedzieć, jak radzić sobie z tymi uczuciami i jak je rozpoznawać.

1. Na początku włączamy film pt. "Twoje słowa zmieniają świat":

2. Rozmawiamy z uczniami o przedstawionej sytuacji. 

O czym będzie lekcja? /o wstydzie, o obwinianiu, o opinii innych ludzi o nas, o rzeczywistości szkolnej, o akceptacji siebie/. 

Co czuje główna bohaterka filmu? Dlaczego te uczucia jej towarzyszą? Kto je wywołał? Jak zinterpretujecie ostatnią scenę?  Dlaczego tak bardzo przejmujemy się opinią innych ludzi? Jak ona wpływa nasze samopoczucie?

3. Czytamy na głos bajkę filozoficzną:

NAUKA MĘDRCA

Pewien stary mędrzec miał syna, który nie chciał wychodzić z domu, ponieważ miał kompleksy na punkcie swojego wyglądu. Lękał się zatem, ze ludzie będą się z niego naśmiewać. Ojciec tłumaczył mu, że nie należy nigdy słuchać tego, co mówią inni, i postanowił mu to udowodnić.

- Jutro – powiedział – pójdziesz ze mną na bazar! Opuścili dom wczesnym rankiem; stary mędrzec na grzbiecie osła, a syn pieszo u jego boku.

Kiedy przybyli na miejsce, tamtejsi kupcy nie mogli powstrzymać się od szemrania:

- Spójrzcie na tego człowieka, litości nie ma! Wypoczywa na grzbiecie osła, a swemu biednemu synowi każe iść pieszo.

Mędrzec powiedział do syna:

- Dobrze słyszałeś? Jutro znów pójdziesz ze mną na bazar.

Następnego dnia mędrzec i jego syn postąpili odwrotnie: chłopiec usiadł na grzbiecie osła, a starzec szedł u jego boku. Przy wejściu na plac targowy byli już ci sami kupcy.

- Spójrzcie na to niewychowane dziecko – mówili. – Siedzi spokojnie na grzbiecie osła, gdy jego stary ojciec musi wlec się w pyle drogi. Podobny widok – cóż to za nieszczęście!

- Dobrze słyszałeś? – zapytał ojciec syna. – Jutro znów przyjdziesz ze mną na bazar.

Trzeciego dnia wyruszyli pieszo, ciągnąc osła za sobą na postronku.

- Spójrzcie na tych dwóch idiotów – drwili kupcy. – Idą pieszo, jakby nie wiedzieli, że osły są po to, aby na nich jeździć.

- Dobrze słyszałeś? – zapytał mędrzec. – Jutro znów przyjdziesz zemną na bazar.

Czwartego dnia, kiedy opuszczali dom, obydwaj siedzieli na grzbiecie osła.

Kupcy przy wejściu na plac dali upust swojemu oburzeniu:

- Co za wstyd! Spójrzcie na tych dwóch! Nie mają żadnej litości dla biednego zwierzęcia!

Piątego dnia przyszli na targowisko, niosąc osła na swoich barkach. Kupcy skwitowali to wybuchem śmiechu:

- Spójrzcie na tych dwóch głupców, którzy niosą osła, zamiast go dosiadać!

Mędrzec podsumował to wszystko takim wnioskiem:

- Drogi synu, jak słyszałeś, cokolwiek w życiu zrobisz, ludzie zawsze będą mieli ci coś do zarzucenia. Dlatego nie wolno przejmować się ich zdaniem: rób to, co wydaje ci się słuszne, i idź swoją własną drogą.

Źródło: M. Piquemal „Bajki filozoficzne”

4. Co mędrzec chciał pokazać swojemu synowi? Czy potrafimy uwolnić się od opinii innych o nas samych? W jaki sposób opinia innych kształtuje nasze życie? Jak sobie radzić z tą słabością? 

Uświadamiamy młodzieży, że życie to szukanie własnej drogi. Jeżeli nie jesteś sobą, to kto będzie tobą zamiast ciebie? Czy umocnienie siebie nie jest warte podjęcia ryzyka jakichś niepochlebnych sądów?

5. Rozkładamy przed uczniami karty Ecco firmy Klanza. Wybierają tę, która kojarzy im się ze wstydem. Na forum uzasadniają wybór. 

źródło: Stowarzyszenie Klanza, fot. M. Szufarska

6. Na tablicy zapisujemy wszystkie symptomy fizyczne oraz psychiczne odczuwania wstydu.

FIZYCZNE:

drżenie rąk, nogi jak z waty, rumieńce na twarzy, nadmierna potliwość, drżenie głosu, płacz, udawany śmiech, gorączka, która zalewa nas od środka...

PSYCHICZNE:

czujemy się nieswojo, chcemy zapaść się pod ziemię, jest nam głupio, boimy się opinii innych ludzi, boimy się konsekwencji, myślimy o sobie negatywnie, obwiniamy się i innych, chcemy izolacji, myślimy o ukaraniu siebie lub innych...

7. Wspólnie wskażcie sytuacje, które wpędzają nas w uczucie wstydu. Porozmawiajcie o tym przez chwilę. 

8. Następnie musimy przedstawić młodzieży różnicę między wstydem a poczuciem winy. Dyskutujemy o przedstawionej różnicy.

Wstyd - jest destrukcyjny, ponieważ demotywuje człowieka, uważamy się przez to gorsi od pozostałych, obwiniamy siebie za głupotę, długotrwały wstyd przeradza się często w depresję, agresję lub autoagresję. Ludzie nie potrafią zaakceptować błędu, który popełnili. Izolują się od reszty. Boją się odsłonić, pokazać, zaakcentować swoją obecność, ponieważ nie chcą ponieść porażki. 

Poczucie winy - kierujemy nie na siebie, tylko na nasze zachowanie, potrafimy wyciągnąć wnioski, przeprosić lub zadośćuczynić za wyrządzone krzywdy, zdajemy sobie sprawę z popełnionych błędów i traktujemy je jak nauczkę, motywator do zmiany zachowania. Szybko wówczas dochodzimy do siebie. Nie traktujemy tego doświadczenia jak porażki. 

9. Włączamy filmik o procesie obwiniania innych według Brene Brown:

10. Po projekcji: Dlaczego tak łatwo obwiniamy innych? Co jest tego powodem? Jak reagować na takie sytuacje? Kiedy spotkaliście się ostatnio z taką sytuacją? Jak wtedy się czuliście? 

11. Dzielimy klasę na grupy. Każdy zespół opracowuje plan/instrukcję/przepis radzenia sobie z obwinianiem przez kogoś oraz ze wstydem.

(podpowiedzi znajdziecie we wskazanym przeze mnie artykule- powyżej znajdziecie link).

Anna Konarzewska