O ROLI BŁĘDU W EDUKACJI I W ŻYCIU...

Ostatnio miałam okazję wziąć udział w warsztacie uczymy się na błędach. Nad całą ogólnopolską akcją patronują: Wiosna Edukacji oraz czasopismo dla wychowawców "Sygnał". Było to pierwsze spotkanie z całego cyklu. Grupa nauczycieli entuzjastów ma zamiar odczarować pojęcie błędu w edukacji oraz w życiu. Prawdopodobnie powstanie z naszych spotkań publikacja. Dziękuję Małgorzacie Buszman ("Majsterkowo edukacyjne") oraz Dorocie Kujawie- Weinke ("Inspirownia edukacyjna") za możliwość udziału w tym spotkaniu.

Wczorajsze zajęcia zainspirowały mnie do stworzenia tej lekcji wychowawczej.

1. Zaczynamy zajęcia od narysowania błędu. Uczniowie za pomocą rysunku, starają się oddać to, jak postrzegają błędy. Omawiamy swoje refleksje.

2. Następnie włączamy film animowany z serii "Struś pędziwiatr i kojot":

3. Po projekcji omawiamy przedstawioną w kreskówce sytuację. Jak zachowuje się kojot? Gdzie popełnia błędy? Czy uczy się na swoich błędach? Co jest jego celem? Jakie refleksje mogą towarzyszyć kojotowi w poszczególnych scenach? Kiedy kojot zdaje sobie przeważnie sprawę, że jego pomysły obracają się przeciwko niemu? Co zachwyca w postępowaniu kojota? 

(działanie, nie poddaje się mimo popełnionych błędów i niepowodzeń).

4. Następnie przedstawiamy uczniom sytuacje ze świata nauki i innych dziedzin:

Firma Diamond Fields została założona w celu poszukiwania diamentów, jednak główny geolog firmy popełnił błąd. W wyniku tego, zamiast znaleźć diamenty, odkryto największe na świecie złoża niklu. W związku z tym nowym znaleziskiem akcje spółki poszły ostro w górę.

Levi Strauss pojechał do Kalifornii, aby szukać złota i tym sposobem się wzbogacić. Nie był jednak dobrym górnikiem, więc zamiast szukać złota, zaczął szyć górnikom spodnie z płótna, co zaowocowało sukcesem. Zapewne słyszałeś o dżinsach Levi Strauss.

Thomas Edison popełnił ponad dziesięć tysięcy błędów, zanim wynalazł żarówkę, którą zaczęła produkować jego firma, General Electric.

Michael Jordan jest znany z powiedzenia: W mojej karierze nie trafiłem ponad 9000 rzutów. Przegrałem ponad 300 meczy. 26 razy wykonywałem decydujący rzut i nie trafiłem. Wiele, wiele razy odnosiłem porażki w życiu. I dzięki temu wszystkiemu odniosłem sukces.

źródło: http://www.bogatyojciec.pl/sztuka-popelniania-bledow/

5. Przedstawiamy wspólnie w burzy mózgów wnioski z powyższych sytuacji.

6. Zadanie: Pomyślcie o wybranym bohaterze autentycznym, literackim, filmowym, serialowym, którego błędy zmieniły, doprowadziły do czegoś w sensie pozytywnym.

Chętne osoby mogą opowiedzieć o tym na forum.

7. Zadanie: Pomyślcie teraz o swoim błędzie. Uczniowie odpowiadają na pytania według metody GOLD:

G- Jaki był twój cel? Co chciałeś osiągnąć danym działaniem?

O- Co wyszło z zakładanego celu? Co faktycznie osiągnąłeś?

L- Czego się nauczyłeś? O co jesteś mądrzejszy? Czego dowiedziałeś się o sobie?

D- Co następnym razem zrobisz inaczej? Co zmienisz w swoim podejściu do podobnych działań?

Chętni uczniowie mogą na forum przedstawić swoją analizę błędu, jeśli nie potrafią tego zrobić na swoim przykładzie, to mogą skorzystać z postaci wybranego bohatera. 

Chodzi o to, aby oswoić uczniów z błędami, o pokazanie, że błądzenie jest rzeczą ludzką i dotyka każdego z nas.

8. Następnie działamy metodą Marshmallow Challenge. Dzielimy klasę na grupy. Każda grupa otrzymuje: 20 nitek nieugotowanego makaronu typu spaghetti, metr sznurka, metr taśmy malarskiej i jedną piankę Marshmallow. 

Instrukacja dla grup: Z otrzymanych rekwizytów zbudujcie możliwie najwyższą wieżę w ciągu 12 minut. Wieża musi stać.

Zadanie jest z pozoru łatwe. Jednak wymaga wyobraźni, kreatywności oraz odpowiedniego porozumienia w grupie.

Na pewno ćwiczenie wniesie wiele emocji do klasy. Uczniowie będą długo pamiętali zabawę.

Po wykonanym zadaniu, zadajemy pytania grupie: Czy było to łatwe zadanie? Co sprawiało trudności? Komu zadanie się powiodło? Czy instrukcja była sprecyzowana, czy można w niej znaleźć błąd (niejasność, którą można było wykorzystać podczas budowy wieży)? Co Was zaskoczyło? Czego się nie spodziewaliście? Czego brakowało podczas budowania wieży? Czy łatwo wskazać winnego w tym zadaniu? Czy budowanie wieży ze spaghetti można porównać do życiowych sytuacji? Jeśli tak, to do jakich konkretnie? 

Wyciągamy wspólne wnioski po zabawie.

                                                               źródło: Radio Białystok

9. Praca metodą stacji. Grupy przemieszczają się po klasie odpowiadając na pytania na przygotowanych już arkuszach:

I stacja: Dlaczego błędy są ważne w edukacji oraz w życiu?

II stacja: Dlaczego ludzie boją się błędów?

III stacja: Co czujemy, gdy jesteśmy świadomi popełnionego błędu?

IV stacja: Jak wyglądałby świat bez błędów? 

V stacja: Wypiszcie kilka punktów manifestu, którego rolą jest odczarowanie błędu.

10. Na koniec można wykorzystać ćwiczenie Zalety wad, Wady zalet:

a) W przedstawionych sytuacjach doszukujemy się pozytywnych stron:

Mama ugotowała za słoną zupę.

Przewróciłam się jadąc na rowerze, co skończyło się interwencją chirurga.

Otrzymałam ocenę niedostateczną z matematyki.

b) W przedstawionych sytuacjach doszukujemy się negatywnych stron:

Przeczytałam wszystkie szkolne lektury.

Byłam na wycieczce za granicą.

Zdobyłam puchar w zawodach pływackich.

11. Wyciągamy wnioski z powyższego ćwiczenia oraz z całej lekcji.

UWAGA!

Ostatnie dwa ćwiczenia- 9 i 10- możecie wykonać w parku -na kolejnej lekcji wychowawczej, jeśli zabraknie Wam czasu. Wówczas można podjąć się eksperymentu z "zaczepianiem przechodniów" i zadawaniem im pytań na różne tematy. Celem jest sprawdzenie reakcji swojej, przechodniów, dyskusja nad popełnionymi błędami w komunikacji międzyludzkiej. Wyciągnięcie wniosków.

Anna Konarzewska

EMOCJE- wstyd i poczucie winy.

POROZMAWIAJMY O EMOCJACH.

- WSTYD I POCZUCIE WINY -

Pisałam w ostatnim poście o niezwykłej książce, którą przeczytałam - "Dary niedoskonałości" Brene Brown. Link do artykułu tutaj: http://bycnauczycielem.blogspot.com/2019/07/o-ludzkiej-niedoskonaosci.html

Znajdziecie w nim podpowiedzi do dzisiejszej lekcji wychowawczej, więc warto przeczytać.

Postanowiłam stworzyć na podstawie tej książki scenariusz lekcji wychowawczej o trudnych i powszechnych emocjach, do których zaliczają się wstyd i poczucie winy. Młodzież musi wiedzieć, jak radzić sobie z tymi uczuciami i jak je rozpoznawać.

1. Na początku włączamy film pt. "Twoje słowa zmieniają świat":

2. Rozmawiamy z uczniami o przedstawionej sytuacji. 

O czym będzie lekcja? /o wstydzie, o obwinianiu, o opinii innych ludzi o nas, o rzeczywistości szkolnej, o akceptacji siebie/. 

Co czuje główna bohaterka filmu? Dlaczego te uczucia jej towarzyszą? Kto je wywołał? Jak zinterpretujecie ostatnią scenę?  Dlaczego tak bardzo przejmujemy się opinią innych ludzi? Jak ona wpływa nasze samopoczucie?

3. Czytamy na głos bajkę filozoficzną:

NAUKA MĘDRCA

Pewien stary mędrzec miał syna, który nie chciał wychodzić z domu, ponieważ miał kompleksy na punkcie swojego wyglądu. Lękał się zatem, ze ludzie będą się z niego naśmiewać. Ojciec tłumaczył mu, że nie należy nigdy słuchać tego, co mówią inni, i postanowił mu to udowodnić.

- Jutro – powiedział – pójdziesz ze mną na bazar! Opuścili dom wczesnym rankiem; stary mędrzec na grzbiecie osła, a syn pieszo u jego boku.

Kiedy przybyli na miejsce, tamtejsi kupcy nie mogli powstrzymać się od szemrania:

- Spójrzcie na tego człowieka, litości nie ma! Wypoczywa na grzbiecie osła, a swemu biednemu synowi każe iść pieszo.

Mędrzec powiedział do syna:

- Dobrze słyszałeś? Jutro znów pójdziesz ze mną na bazar.

Następnego dnia mędrzec i jego syn postąpili odwrotnie: chłopiec usiadł na grzbiecie osła, a starzec szedł u jego boku. Przy wejściu na plac targowy byli już ci sami kupcy.

- Spójrzcie na to niewychowane dziecko – mówili. – Siedzi spokojnie na grzbiecie osła, gdy jego stary ojciec musi wlec się w pyle drogi. Podobny widok – cóż to za nieszczęście!

- Dobrze słyszałeś? – zapytał ojciec syna. – Jutro znów przyjdziesz ze mną na bazar.

Trzeciego dnia wyruszyli pieszo, ciągnąc osła za sobą na postronku.

- Spójrzcie na tych dwóch idiotów – drwili kupcy. – Idą pieszo, jakby nie wiedzieli, że osły są po to, aby na nich jeździć.

- Dobrze słyszałeś? – zapytał mędrzec. – Jutro znów przyjdziesz zemną na bazar.

Czwartego dnia, kiedy opuszczali dom, obydwaj siedzieli na grzbiecie osła.

Kupcy przy wejściu na plac dali upust swojemu oburzeniu:

- Co za wstyd! Spójrzcie na tych dwóch! Nie mają żadnej litości dla biednego zwierzęcia!

Piątego dnia przyszli na targowisko, niosąc osła na swoich barkach. Kupcy skwitowali to wybuchem śmiechu:

- Spójrzcie na tych dwóch głupców, którzy niosą osła, zamiast go dosiadać!

Mędrzec podsumował to wszystko takim wnioskiem:

- Drogi synu, jak słyszałeś, cokolwiek w życiu zrobisz, ludzie zawsze będą mieli ci coś do zarzucenia. Dlatego nie wolno przejmować się ich zdaniem: rób to, co wydaje ci się słuszne, i idź swoją własną drogą.

Źródło: M. Piquemal „Bajki filozoficzne”

4. Co mędrzec chciał pokazać swojemu synowi? Czy potrafimy uwolnić się od opinii innych o nas samych? W jaki sposób opinia innych kształtuje nasze życie? Jak sobie radzić z tą słabością? 

Uświadamiamy młodzieży, że życie to szukanie własnej drogi. Jeżeli nie jesteś sobą, to kto będzie tobą zamiast ciebie? Czy umocnienie siebie nie jest warte podjęcia ryzyka jakichś niepochlebnych sądów?

5. Rozkładamy przed uczniami karty Ecco firmy Klanza. Wybierają tę, która kojarzy im się ze wstydem. Na forum uzasadniają wybór. 

źródło: Stowarzyszenie Klanza, fot. M. Szufarska

6. Na tablicy zapisujemy wszystkie symptomy fizyczne oraz psychiczne odczuwania wstydu.

FIZYCZNE:

drżenie rąk, nogi jak z waty, rumieńce na twarzy, nadmierna potliwość, drżenie głosu, płacz, udawany śmiech, gorączka, która zalewa nas od środka...

PSYCHICZNE:

czujemy się nieswojo, chcemy zapaść się pod ziemię, jest nam głupio, boimy się opinii innych ludzi, boimy się konsekwencji, myślimy o sobie negatywnie, obwiniamy się i innych, chcemy izolacji, myślimy o ukaraniu siebie lub innych...

7. Wspólnie wskażcie sytuacje, które wpędzają nas w uczucie wstydu. Porozmawiajcie o tym przez chwilę. 

8. Następnie musimy przedstawić młodzieży różnicę między wstydem a poczuciem winy. Dyskutujemy o przedstawionej różnicy.

Wstyd - jest destrukcyjny, ponieważ demotywuje człowieka, uważamy się przez to gorsi od pozostałych, obwiniamy siebie za głupotę, długotrwały wstyd przeradza się często w depresję, agresję lub autoagresję. Ludzie nie potrafią zaakceptować błędu, który popełnili. Izolują się od reszty. Boją się odsłonić, pokazać, zaakcentować swoją obecność, ponieważ nie chcą ponieść porażki. 

Poczucie winy - kierujemy nie na siebie, tylko na nasze zachowanie, potrafimy wyciągnąć wnioski, przeprosić lub zadośćuczynić za wyrządzone krzywdy, zdajemy sobie sprawę z popełnionych błędów i traktujemy je jak nauczkę, motywator do zmiany zachowania. Szybko wówczas dochodzimy do siebie. Nie traktujemy tego doświadczenia jak porażki. 

9. Włączamy filmik o procesie obwiniania innych według Brene Brown:

10. Po projekcji: Dlaczego tak łatwo obwiniamy innych? Co jest tego powodem? Jak reagować na takie sytuacje? Kiedy spotkaliście się ostatnio z taką sytuacją? Jak wtedy się czuliście? 

11. Dzielimy klasę na grupy. Każdy zespół opracowuje plan/instrukcję/przepis radzenia sobie z obwinianiem przez kogoś oraz ze wstydem.

(podpowiedzi znajdziecie we wskazanym przeze mnie artykule- powyżej znajdziecie link).

Anna Konarzewska