MOTYWY APOKALIPTYCZNE W TEKSTACH KULTURY...

Z moimi "pierwszakami" omawiam obecnie teksty biblijne. Zobaczcie, jaką lekcję przygotowałam dla nich. Tym razem inspiracją są motywy apokaliptyczne.

Na początku uczniowie wybierają jedną kartę DIXIT, która kojarzy im się z Apokalipsą. Uzasadniają swój wybór. Wyjaśniamy, czym jest Apokalipsa. Zastanawiamy się nad popularnością tego motywu.

Czytamy fragment Apokalipsy św. Jana, który dostępny jest w podręczniku (korzystam ze Stentora). Interpretujemy biblijną wizję zagłady. Jakie obrazy i wydarzenia będą miały miejsce u kresu dziejów? Jak zachowują się ludzie? Jaka jest wymowa tekstu? Co powiemy o stylizacji tekstu, języku przepowiedni? W czym objawia się profetyzm? Wskazujemy symbole: Baranka, Bestię, Babilon, siedem pieczęci, czterech jeźdźców. 

Następnie wyświetlam obraz "Czterej jeźdźcy Apokalipsy" (autor: Victor Vasnetsov): 

Porównujemy wizję malarską z biblijną. Jak zostali ukazani czterej jeźdźcy? Kim są? Co można powiedzieć o ich atrybutach? Co symbolizują te atrybuty? 

Wysłuchujemy utworu KULT "Czterej jeźdźcy" i rozmawiamy o sposobie nawiązania do wizyjności Apokalipsy św. Jana:

Następnie włączamy film krótkometrażowy "I, Pet Goat II", w reż. Louisa Lefebvre'a: 

Rozmawiamy o przedstawionej wizji końca świata według reżysera. Jakie symbole biblijne odnajdziemy w animacji? Jak koniec świata widzi autor filmu? W jaki sposób nawiązuje do współczesności? Jaki wpływ na klimat dzieła ma muzyka? Jak przedstawione są postaci? (wskazać tu należy na elementy groteski, karykatury)

Należy zwrócić uwagę przede wszystkim na: groteskowość, motyw świata teatru, manipulacje w polityce, wojny nuklearne, terroryzm, fałsz, wojny religijne, śmierć niewinnych, chaos, wpływ pieniądza, władzy oraz na technologię i cyfryzację świata, wizję upadku wielkich mocarstw, postać antychrysta i osoby Zbawiciela. 

Można film w trakcie projekcji zatrzymywać na interesujących nas kadrach i wówczas podejmować się interpretacji przedstawionych obrazów.

Następnie wyświetlam poniższy obraz Zdzisława Beksińskiego. Uczniowie patrząc na obraz, zapisują wszystkie swoje skojarzenia/interpretacje/emocje/nastroje na samoprzylepnych kartkach, które przyklejają do tablicy. Kiedy wszyscy wykonają polecenie, nauczyciel odczytuje zapisane myśli. Dyskutujemy. 

Interpretujemy tekst Czesława Miłosza: "Piosenka o końcu świata". Zwracamy uwagę na nawiązania do Biblii. Jak koniec świata widzi podmiot liryczny? Zwracamy uwagę na stylistykę tekstu. Dlaczego staruszek powtarza dwukrotnie swoje proroctwo? Jak poeta rozumie koniec świata? Czy możemy doszukać się w utworze ironii? Jak zachowują się ludzie?

W dzień końca świata
Pszczoła krąży nad kwiatem nasturcji,
Rybak naprawia błyszczącą sieć.
Skaczą w morzu wesołe delfiny,
Młode wróble czepiają się rynny
I wąż ma złotą skórę, jak powinien mieć.
 W dzień końca świata
Kobiety idą polem pod parasolkami,
Pijak zasypia na brzegu trawnika,
Nawołują na ulicy sprzedawcy warzywa
I łódka z żółtym żaglem do wyspy podpływa,
Dźwięk skrzypiec w powietrzu trwa
I noc gwiaździstą odmyka.
 
A którzy czekali błyskawic i gromów,
Są zawiedzeni.
A którzy czekali znaków i archanielskich trąb,
Nie wierzą, że staje się już.
Dopóki słońce i księżyc są w górze,
Dopóki trzmiel nawiedza różę,
Dopóki dzieci różowe się rodzą,
Nikt nie wierzy, że staje się już.
 
Tylko siwy staruszek, który byłby prorokiem,
Ale nie jest prorokiem, bo ma inne zajęcie,
Powiada przewiązując pomidory:
Innego końca świata nie będzie,
Innego końca świata nie będzie.

Na koniec włączam teledysk - Childish Gambino "This Is America":

Tu podczas omawiania zwracamy uwagę na dwa plany teledysku: pierwszy z piosenkarzem i grupą tańczących osób, a drugi dzieje się obok i za plecami tych na pierwszym planie! Nie bez powodu taki zabieg został tutaj użyty. Symbolizuje to prawdopodobnie światopogląd współczesnych ludzi-  nie chcemy widzieć zła panującego na świecie, bo nas nie dotyczy, uśmiechamy się, show i zabawa są ważniejsze, żyjemy tu i teraz. Nie obchodzi nas to, co dzieje się wokół. To też świat kreowany przez media, które nie pokazują całej prawdy. Kamuflują rzeczywistość. Ameryka zawsze symbolizowała marzenia, a ten teledysk odsłania drugą stronę medalu tego państwa. Możemy Amerykę też traktować jako symbol - odniesienie do całego świata, ogólnie współczesności.

Występują tu dwie kury w tle: brązowa i biała- symbol różnorodności świata, rasizmu. Czarna postać na białym koniu oznacza śmierć, na którą nikt nie zwraca tu szczególnej uwagi. Morderstwa, rabunki, terroryzm są na porządku dziennym. Ostatnia scena ucieczki jest bardzo wymowna. Może oznaczać ucieczkę przed złem świata, rasizm, osamotnienie człowieka. Jakby piosenka była komentarzem do utworu Miłosza "Piosenka o końcu świata"- "innego końca świata nie będzie".

Musicie obejrzeć, a doszukacie się więcej symboli.

Pod koniec lekcji wymieniamy filmy długometrażowe, w których występuje motyw zagłady oraz omawiamy sposoby przedstawiania przez współczesnych artystów toposu Apokalipsy.

Moja lekcja o motywach apokaliptycznych zajmie Wam prawdopodobnie 3 jednostki lekcyjne. Możecie też skorzystać z wybranych elementów tej lekcji.

Anna Konarzewska