IMPRESJONIZM JAKO ŚRODEK WYRAZU W POEZJI, MALARSTWIE I W MUZYCE.

    Na początku lekcji wyświetlamy uczniom powyższy obraz. Pytamy się o wrażenia, o przedstawioną sytuację, pogodę, nastrój.  (Pewnie odpowiedzą: pada deszcz, z perspektywy z samochodu, jadącego za przedstawionym autem na obrazie, deszcz spływa po szybie, stąd zamazany obraz, kolory żywe, ciepłe i zimne, mieszają się, kontury zamazane itd.)

Tu wprowadzamy pojęcie IMPRESJONIZMU. Należy powiedzieć koniecznie o twórcy tego kierunku w sztuce, którym był Claude Monet. Powstał w II połowie XIX stulecia, z łac. impresio oznacza wrażenie, odbicie. Artyści cenili martwą naturę, krajobrazy, pejzaże, postaci w ruchu. Pracowali na wolnym powietrzu, chcieli uwiecznić zmienność przyrody, jej ruch, ekspresję. Ważna była gra świateł, kolorystyka, wrażenie plamy na obrazie, istotna była forma a nie treść. Kierunek ten rozprzestrzenił się również na rzeźbę, muzykę i literaturę. Pokazujemy obraz Moneta, od którego wszystko się zaczęło- "Impresja- wschód słońca".

Młodzież opowiada, co widzi na obrazie. W ten sposób zauważa również cechy impresjonizmu w sztuce. (Proponuję na początku nie wskazywać tytułu dzieła, aby nie sugerować młodzieży sytuacji przedstawionej na obrazie. Będą padały ciekawe interpretacje- np. że to zachód słońca, mgła...). To również dobry punkt wyjścia, aby zacząć rozmawiać o dziele Moneta.

Z dyskusji nad obrazem pojawi się notatka w zeszycie, dotycząca cech impresjonizmu (proponuję myślografię): artysta oddaje wrażenie ulotności danej chwili, zmienność przyrody, ta pora dnia zaraz przeminie i krajobraz się zmieni, moment tu i teraz, kolory i światło oddają nastrój, forma "plamy"- rozmycie konturów, nie jest istotna treść, przesłanie, tylko forma- wrażenie, obecna chwila i nastrój.

Następnie zwracamy uwagę na polskich impresjonistów: Leona Wyczółkowskiego oraz Władysława Podkowińskiego. Pokazujemy im przykładowe dzieła. Omawiamy wspólnie lub w grupach, parach.

Władysław Podkowiński, "W ogrodzie"

 Leon Wyczółkowski, "Góry jesienią"

Przy obrazie Wyczółkowskiego zwracamy uwagę na popularność motywów górskich w literaturze i sztuce młodopolskiej. Koniecznie wspominamy o dekadentyzmie epoki. Góry dawały artystom chwilowe ukojenie od życiowego pesymizmu, bólu istnienia.

Następnie wspominamy o impresjonizmie w muzyce.  Tutaj prekursorem był Claude Debussy i jego "Popołudnie Fauna". Włączamy uczniom fragment i wspólnie słuchamy. Po czym wymieniamy podstawowe cechy: nastrojowość, dynamika, brak ostrości dźwięku, brak dominującej melodii, wyczulenie na dźwięk i barwę. Warto wspomnieć tutaj także o polskim kompozytorze, Karolu Szymanowskim.

Poniżej link do muzyki impresjonistycznej. 

Podsumowując tę część, uczniowie zapisują na kartce jedno skojarzenie z impresjonizmem i przyklejają do tablicy. 

Następnie idziemy do poezji Kazimierza Przerwy- Tetmajera. Dzielimy klasę np. na 3 grupy.

Każda grupa otrzymuje inny wiersz poety. Wybrałam: "Melodię mgieł nocnych", "Widok ze Świnicy do Doliny Wierchcichej", "Przy Morskim Oku".

Uczniowie mają za zadanie najpierw oddać się nastrojowości tych dzieł poetyckich, więc przenoszą treść na obraz. Malują techniką impresjonizmu poezję Tetmajera. Przy pracy słuchają muzyki impresjonistycznej. Takie zadanie na pewno urozmaici lekcję i nie zakłóci przekazu najważniejszych treści.

Zobaczcie, co wyszło: 

Kolejnym zadaniem uczniów była interpretacja tekstów oraz przede wszystkim  odnalezienie środków poetyckich, oddających nastrój. Określamy funkcję środków. Tu zwracamy uwagę przede wszystkim na: epitety, personifikacje, animizacje, onomatopeje oraz SYNESTEZJE. 

Wyciągamy wnioski, dotyczące impresjonizmu w poezji:

- zatrzymanie chwili,

- oddanie wrażeń,

- psychizacja krajobrazu,

- stan psychiczny podmiotu lirycznego (na ogół zniechęcenie, melancholia...)

- nastrój,

- podmiot nie wpływa na otoczenie, jest bierny wobec otaczających go doznań zmysłowych,

- podmiot poddaje się działaniu chwili, 

- artysta oddaje oddaje zmienność otaczającej przyrody,  dynamizm,

- gra kolorów i świateł,

- chaos natury.

Polecam również porównanie jednego z utworów Tetmajera z sonetem Adama Mickiewicza "Droga nad przepaścią w Czufut-Kale". Ciekawe wnioski dotyczące motywów górskich pojawią się w rozmowie z uczniami. W jaki sposób odbierali przyrodę romantycy, a jak poeci młodopolscy?

Na koniec, każdy z uczniów zostawia pod, namalowanymi przez klasę, obrazami poezji swój komentarz, oddający wrażenie.

Anna Konarzewska